De politieke armoede van GroenLinks

De initiërende rol van GroenLinks in de Kunduz coalitie was een schok. De voorstanders van het donderdag bereikte akkoord zeggen dat er veel is binnengehaald en dat enkele van de meest pijnlijke ingrepen van het Kabinet Rutte van tafel zijn gegaan. De tegenstanders, waar ik mijzelf onder schaar, wijzen erop dat het nog steeds een overwegend rechts akkoord is, en dat GroenLinks iedere hoop op een progressieflinkse coalitie op deze wijze de grond inboort. De partij heeft zich verbonden aan dit akkoord en kan in de aanloop naar de verkiezingen niet gezamenlijk optrekken met linkse partijen die de harde bezuinigingslogica verwerpen. Erger nog, via de notoire achterkamertjes van de macht heeft GL de Nederlandse bevolking de kans ontzegd om zich uit te spreken over de nieuwe bezuinigingsplannen, die nog in geen enkel verkiezingsprogramma vermeld staan.

In mijn omgeving is er sinds gisteren verhit gediscussieerd over deze kwestie, maar het gaat mij bovenal om een nog wezenlijker punt dat gemaakt moet worden.

Namelijk dat er goede redenen zijn om de Europese bezuinigingsopgave, de 3-procentsnorm die zoveel landen tot zeer pijnlijke bezuinigingen heeft gebracht, geheel te verwerpen. In tegenstelling tot wat Klaas Knot van de DNB beweert, is dit geen crisis die door overheidschulden is veroorzaakt en die door de reductie van overheidsschulden kan worden opgelost. Dat hoeft u niet van mij aan te nemen. Luistert u naar Nobelprijswinnende economen als Paul Krugman en Jeffrey Sachs die het Europese bezuinigingsbeleid een vorm van ‘economische zelfmoord’ hebben genoemd. Luistert u naar onverdachte stemmen als het IMF, de Wall Street Journal en de Financial Times. Ik citeer uit de FT:

“The Dutch case is a horrific display of Europe’s self-harming. In pressurised states with no fiscal space, deficit cuts are of course imperative, but countries that can should let deficits widen to buoy aggregate demand in the eurozone until the recovery is firm. There is no reason for the Netherlands, whose 65 per cent debt to output ratio puts it among the eurozone’s most solvent, to fear moderate deficits in a recession. But Europe’s policy of austerity for all is dragging one economy after another back into recession – and the effect is not limited to the periphery. The bankruptcy of universal austerity is political as well as economic. The more clearly the eurozone’s favoured policy is failing, the less credible mainstream politicians – still too loyal to Germany’s demand for deficit cuts – will seem to voters. If leaders are seen as oblivious to common sense, they will leave the field open for the likes of Mr Wilders.

 

Ironisch genoeg is de SP de enige partij die zich op een lijn plaatst met de kritiek van de Financial Times.

Zo dramatisch eenzijdig is het Nederlandse debat, waar overal in de media de stem van Hayek domineert. Zo ook in het NOS journaal, dat keer op keer spreekt van noodzakelijke bezuinigingen, en van ‘niet meer uitgeven dan je binnenkrijgt’. Zo ook in de kranten, die het nieuwe akkoord met blind enthousiasme hebben ontvangen. Dat het economisch gezien zelfmoord is om te bezuinigen in een crisis, dat het tot grotere sociale ongelijkheid zal leiden, dat wij niet een dergelijk Europa moeten willen, dat is het verhaal dat GroenLinks naar aanloop van de verkiezingen had moeten vertellen. De partij had de Nederlandse bevolking moeten overtuigen van het eigen, linkse verhaal over de crisis. De val van het kabinet Rutte was een historische kans om een progressief alternatief te ontwikkelen op het huidige neoliberale beleid, niet alleen in Nederland, maar bovenal in Europa. Waar in de periferie historische werkloosheidscijfers worden gerapporteerd en mensen inmiddels uit hun huizen worden gezet, en dakloos op straat verkeren. De cynische logica van dit akkoord is dat het een bezuinigingsprogramma aan Brussel presenteert, dat in Nederland weer heroverwogen wordt in september. Intussen dient het wel ter legitimering van het Europese saneringsbeleid, een vrijbrief om de teugels in Griekenland, Spanje, Portugal, Italië en Ierland nog wat harder aan te trekken, met alle gevolgen van dien. Het kosmopolitisme van GroenLinks slaat zo om in provincialisme.

Het bereikte akkoord zegt ook veel over de politieke relevantie van de ideeënvorming bij GroenLinks. In het partijblad de Helling, hebben economen als Alfred Kleinknecht zich keer op keer uitgesproken tegen de 3-procentsnorm, en tegen bezuinigingen in een tijd van recessie. Er is overtuigend gewezen op de contraproductiviteit van de nullijn en de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Wouter van der Brug heeft onlangs nog gewezen op het feit dat de kiezersschare van GroenLinks zich veel meer op links bevindt dan de partijtop. Daarmee is het akkoord van de Kunduz coalitie ook een intellectueel drama. Het wijst op de geringe waarden van ideeën bij GroenLinks, op het onvermogen van de partij een eigen visie te ontwikkelen over de Eurocrisis. Alle lof voor de redactie van de Helling, die de juiste discussies in haar blad heeft gevoerd, maar het heeft er alle schijn van dat het intellectuele debat binnen de partij voornamelijk als een decoratief element wordt gezien.

Dit is een uitgewerkte versie van een commentaar uitgesproken bij de presentatie van de laatste editie van het GroenLinks partijblad de Helling, vrijdag 27 april.