De pot verwijt de ketel dat-ie...

Recent verscheen er een geëngageerd stuk van Ramona Sno op Joop.nl, waarin ze de vloer aanveegt met WP (white people; ik volg hierbij het discours van Sno) die omwille van opportunisme ineens hun stem laten horen tegen racisme. Ze beweert dat deze WP simpelweg de argumenten van POC (people of colour, in de woorden van Sno) overnemen, omdat het zogenaamd hip is om tegen racisme te zijn. Het gaat om blanke mensen van diverse pluimage; van ondernemers tot wetenschappers, van studenten tot gepensioneerden. Het gaat om mensen zoals ik.

Want ja, ik ben zo’n blanke wetenschapper die tegen racisme is. Ik ben hoogopgeleid, man, heteroseksueel (lees: metroseksueel), en dus in alle opzichten een gezegend mens. Zelfs gedurende een relatief lange periode van werkloosheid – 8 maanden WW-uitkering – kon ik nog comfortabel leven dankzij de steun van mijn ouders. Dat ik tegen racisme ben, of tegen andere vormen van sociale ongelijkheid, is dus niet gebaseerd op eigen ervaringen. Ik weet dondersgoed dat ik vanuit een comfortabele situatie mijn mening naar buiten kan brengen. Maar, geloof mij, ik heb ook wel eens een boek gelezen of een film gezien. Of, beter nog, ik heb ook mensen horen praten over “anderen” en zogenaamd willekeurige politiecontroles gezien.

Ik heb ooit een vergoelijkend stukje over Gordon en zijn zogenaamd racistische opmerkingen geschreven, maar ik ben fel gekant tegen racisme, zeker tegen de geïnstutionaliseerde vorm waar Sno over schrijft. En we zijn het ook zeker eens over het bestaan van dergelijke vormen van discriminatie in Nederland.

Toch stuit haar stukje mij tegen de borst.

Allereerst vind ik het verwijt dat het verzet tegen discriminatie van ons, WP, slechts om een tijdelijke, opportunistische bevlieging gaat, volkomen uit de lucht gegrepen. Talloze WP, waaronder wetenschappers, hebben zich altijd al fel en publiekelijk gekeerd tegen racisme en discriminatie. Dat ze nu ineens heel zichtbaar zijn, is voornamelijk toe te schrijven aan de aandacht van diverse media. Het is vermoedelijk ook deze dynamiek die ervoor heeft gezorgd dat het stukje van Sno werd geweigerd door een krant. De media spelen in op de actualiteit en blijkbaar is de discriminatiediscussie nu even niet interessant meer. Gelukkig blijft Sno er wel over schrijven, want er valt nog heel veel te verbeteren. Maar vergis je niet, dat blijven die wetenschappers die tot de groep WP behoren ook doen!

Ten tweede vind ik de suggestie dat het blijkbaar niet nodig zou moeten zijn om een discussie over een feit als “institutioneel racisme” te voeren, nogal dubieus. Ja, het blijft voornamelijk bij praten, maar zeker als we discriminatie en racisme willen uitbannen, zijn woorden, zinnen en discussies onontbeerlijk. Aan onze wetgeving, zeker artikel één van de grondwet, ligt het niet, dus we moeten vooral prevalerende ideeën en overtuigingen van mensen proberen te veranderen. Het lijkt me niet wenselijk als we daarbij fysiek te werk gaan.

Ten derde vraag ik me af of het überhaupt terzake doet wat de intentie van ons, WP, is. Ieder opiniestukje, ieder interview, iedere tweet, iedere publiekelijke uiting tegen discriminatie is een bijdrage aan bewustwording, aan de broodnodige discussie en aan de eerste stappen op weg naar het uitbannen van wat voor vormen van ongelijkheid dan ook. Nogmaals, het gaat erom mensen aan het  denken te zetten, overtuigingen aan het wankelen te brengen, en de bereidheid om je in te leven in andere mensen, zo wijd mogelijk te verspreiden. Dat daarbij komt dat ik ooit aan mijn (klein)kinderen kan vertellen dat ik aan de “goede kant” stond in het discriminatiedebat, dat is mooi meegenomen, maar ik hoop dat Sno wel begrijpt dat dat niet betekent dat ik heimelijk hoop dat mensen met een andere huidskleur of religie, met een andere nationaliteit of geaardheid, wel anders behandeld blijven worden.

Een vierde en laatste kanttekening die ik bij het stuk van Sno wil plaatsen is het consequente gebruik van het concept “POC”. Ik heb, ietwat sarcastisch, de afkorting “WP” gebruikt in dit stukje, maar ik vind het een vreemde en nogal ongemakkelijke tweedeling. Als je tegen racisme en discriminatie bent, waarom dan toch zo expliciet dit onderscheid maken? Sno schrijft dat mensen zich er bewust van moeten zijn dat de groep van POC niet homogeen is, dus waarom zou je ze dan toch op deze manier op één hoop gooien? En waarom zulke harde woorden over de blijkbaar wel uniforme groep van WP? Zijn WP niet net zo divers?

Door het discriminerende discours en de daarbij horende dichotomie tussen blank en gekleurd als een uitgangspunt te nemen, valt Sno in feite in de kuil die ze zelf gegraven heeft. Vooroordelen hebben mag best. Sterker nog, ieder mens bedient zich van vooroordelen. Maar je moet er niet naar gaan handelen. En als je zo hoog van de toren blaast, dan moet je je woorden misschien ook wat zorgvuldiger kiezen. Of, en dat lijkt me in dit specifieke geval de beste oplossing, je stelt iedere kritiek op discriminatie op prijs, uit welke hoek – WP of POC – die ook komt, zonder het meteen toe te schrijven aan een modegril en zonder aan de intenties van mensen te twijfelen, omdat ze blank zijn. Dat is namelijk een typisch geval van de pot die de ketel verwijt dat ie…eh…Nou ja, u begrijpt wat ik bedoel.

Lees hier het artikel van Ramona Sno