Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

De PvdA, de pijngrens en het leedvermaak

  •  
01-05-2017
  •  
leestijd 7 minuten
  •  
88 keer bekeken
  •  
12031533634_846450f3b5_z (1)
"Alleen de bekrompen geest schept genoegen in de teloorgang van een partij met zo veel verdienste voor de Nederlandse samenleving."
Zonder overdrijving kan gezegd worden dat de neergang van de Partij van de Arbeid tot nogal wat voldoening heeft geleid bij een groot aantal kiezers. Niet enkel bij het deel dat zich ter rechter zijde van het politieke spectrum bevindt. Ook bij veel linkse kiezers die de PvdA bij de laatste verkiezingen wensten te negeren is enig leedvermaak vast te stellen.
Geen discussie; de PvdA heeft het verlies zelf over zich afgeroepen. Niet, zoals zo vaak wordt beweerd, door in 2012 in zee te gaan met de VVD. Maar vooral door het onvermogen om afdoende duidelijk te kunnen maken waarom die keuze werd gemaakt. Als het vervolgens niet lukt om het regeringsbeleid een voldoende sociaal karakter te geven en al evenmin om de noodzaak, of toch tenminste de bedoeling, van sommige pijnlijke maatregelen goed onder het voetlicht te brengen, dan is een grote electorale terugval niet erg opmerkelijk.
De verkiezingsuitslag van 2012 dreef de twee aanvankelijke kemphanen VVD en Partij van de Arbeid in elkaars armen. Het was crisis, dikke crisis en beide partijen waren van oordeel dat de omstandigheden het niet toestonden er een langdurige formatie van te maken. Er was bestuurlijke daadkracht nodig om aan de recessie het hoofd te bieden. Bovendien moest die daadkracht in de gegeven omstandigheden langdurige bestendiging vinden en diende derhalve de kans op tussentijdse kabinetscrises zo minimaal mogelijk te worden gehouden. Des te meer deelnemende partijen, des te groter de kans daarop. Met die zaken in het achterhoofd waren VVD en PvdA het, ondanks vele inhoudelijke verschillen, snel met elkaar eens.
Beide partijen wisten dat de keuze voor elkaar door de respectievelijke kiezers niet in dank zouden worden afgenomen. Zeker bij de PvdA was men er zich van bewust dat die keuze bij een toch altijd al zeer kritische achterban wel eens tot aanzienlijk electoraal verlies zou kunnen leiden. Maar het algemeen belang, het landsbelang, had voorrang. Terecht.
Die verwachte kritiek kwam er. In eerste instantie bij de VVD-achterban, die vond dat de partij te veel aan de PvdA had toegegeven, maar al snel kwamen de protesten vooral uit het ‘rode’ kamp. Protesten die toenamen naarmate de keuzes die het kabinet maakte zichtbaar en vooral ook voelbaar werden. Vooral de besluiten die door velen werden gezien als een aanslag op zorgverlening waren een doorn in het oog van de sociaaldemocratische kiezer.
Dat de zorgkosten in Nederland behoorlijk uit de hand liepen was evident en dat er dus maatregelen nodig waren om deze weer enigszins te beteugelen was helder. In elk bedrijf, mits behoorlijk gerund, is efficiency een dagelijkse zorg van bestuur of leiding. Dat geldt ook, en misschien moet ik zeggen, vooral ook bij de overheid, waar het toch gaat om het zo goed mogelijk besteden van uw en mijn belastinggeld.
In de voorbije periode kwamen bijvoorbeeld nadrukkelijk de verschillen in de verpleegtehuizen tot uiting. Daar waar het ene verpleeghuis uitblonk in zorgverlening, bleef deze met hetzelfde budget in het andere verpleeghuis nadrukkelijk achter. Terecht dat er dus eerst een beroep gedaan werd op de verschillende besturen intern orde op zaken te stellen, alvorens meer geld te gaan uitgeven. Een gezonde bedrijfsvoering van de overheid, om zo te zeggen. En, zoals dat ook in bedrijven geldt, vaak brengt de nodige creativiteit oplossingen om met hetzelfde budget, of zelfs minder, dezelfde kwaliteit te halen. Het is dat waar bestuurders en bedrijfsleidingen zo nu en dan een beroep op (moeten) doen om de bedrijfsvoering op orde te houden. Wildgroei herstellen dus.
Intussen zijn we een poosje verder. En nu? In het verpleeghuis van de moeder van Hugo Borst gaat het er een stuk beter aan toe nu een nieuwe interim-bestuurder er orde op zaken stelt. Borst: ‘de verschillen zijn merkbaar. Er zijn soms wel vier verzorgenden op de afdeling. De angstcultuur is snel aan het verdwijnen. Er heerst optimisme, ik ervaar meer rust.’ Het verpleeghuis werd kortgeleden zelfs van de  zwarte lijst  gehaald. Let wel, er is nog geen cent bijgekomen.
Die situatie in dat verpleeghuis is illustratief voor de toestand van Nederland. Langzaam aan veranderde, verbeterde de situatie in ons land. De bezuinigingen, hoe pijnlijk ook, begonnen vruchten af te werpen. Het kabinet anticipeerde succesvol op de economische ontwikkelingen in de wereld. En hoewel economen nogal van mening verschilden over de aanpak van het kabinet, waarbij niet zelden de noodzaak tot de forse bezuinigingsoperatie die het kabinet uitvoerde in twijfel werd getrokken, begon de werkeloosheid behoorlijk te dalen. Intussen zijn er bijna 270.000 werklozen minder, waarbij ook vaste banen toenemen. Ook verbeterde de koopkracht in positieve zin, werden de overheidsfinanciën behoorlijk op orde gebracht en werd er, scheve gezichten bij de VVD ten spijt, genivelleerd.
Wat niet herstelde was de zwarte piet, zoals die vrijwel de gehele kabinetsperiode aan de PvdA werd toegespeeld. Ondanks de positieve ontwikkelingen in het land, het feit dat het kabinetsbeleid van de afgelopen vier jaar een gezonde situatie heeft gebracht en ondanks het feit dat er daardoor geld beschikbaar is gekomen om de echte knelpunten aan te pakken, bleven en blijven de sociaaldemocraten de gebeten hond. Het vertaalde zich in een dramatische verkiezingsuitslag. Een verlies dat een behoorlijke aanslag deed in de richting van de pijngrens van de PvdA. Die pijngrens wordt nog verder opgezocht, nu andere partijen hun formatie besprekingen kunnen houden in een aanzienlijk rooskleuriger situatie dan in 2012.
De Partij van de Arbeid zal niettemin vooral de hand in eigen boezem moeten steken. Niet alleen vanwege dat eerder genoemde onvermogen om haar motieven goed over te brengen. Men zal er vooral ook van doordrongen moeten raken dat de rol van de partij, ik zeg met nadruk de partij en dus niet de sociaaldemocratie, is uitgespeeld als niet nadrukkelijk afstand wordt genomen van het neoliberale karakter dat zij zich sinds Kok heeft aangemeten. Met enig historisch besef en trouw aan de beginselen van de sociaaldemocratie moet de Partij van de Arbeid weer kunnen inzien waarvoor zij eerst en vooral dient te staan en dat compromissen die ten koste gaan van de zwaksten in onze samenleving uit den boze moeten zijn.
Die historie toont nogal wat moed en doorzettingsvermogen van de sociaaldemocratie en er is, ook in de huidige welvaartssamenleving, nog voldoende reden om die moed en dat doorzettingsvermogen op te blijven brengen. Zo lang ons land nog situaties van relatief grote armoede kent,  zo lang in ons land nog aan tal van kinderen veel van wat elders gemeengoed is ontzegd moet worden, zo lang niet iedereen zich zelfs maar een korte vakantie van enkele dagen of een uitstapje kan permitteren, zo lang ons land nog voedselbanken telt, zolang de zorg voor sommigen onbereikbaar is, zolang er bij banken, en in andere organisaties nog volop gegraaid kan worden en de afstand tussen rijk en arm alleen maar groeit, zolang heeft de sociaaldemocratie nog een verdomd duidelijke opdracht. Een PvdA die dat onvoldoende beseft mag teloor gaan. Een partij die daar van doordrongen wil zijn en er naar wil handelen mag herrijzen.
Die historie van de sociaaldemocratie en hetgeen de afgelopen pakweg honderd jaar is bereikt, moet voldoende motiveren om het elan van toen weer op te pakken en strijdvaardig te staan voor de beginselen; eerlijk delen van het beschikbare geld en middelen, in het besef dat zowel geld als middelen in onze wereld beperkt zijn en dat teveel bij een deel automatisch te weinig bij een ander deel betekent, is er nog een hoop werk te verzetten. Een wereld waarin enkele handjes vol rijksten evenveel bezitten als de helft van de wereldbevolking is geen rechtvaardige wereld, maar een wereld waarin diefstal door het systeem gelegitimeerd wordt.
Datzelfde historisch besef ook moet al diegenen die leedvermaak over de teloorgang van de PvdA aan de dag leggen, het schaamrood op de kaken brengen. Iedereen, maar dan ook iedereen maakt op enigerlei wijze gebruik van de resultaten van de strijd die de arbeidersbeweging heeft gevoerd, van de inspanningen van hen die voor gingen, van het doorzettingsvermogen van stakers en actievoerders, van de gedrevenheid uit idealisme en hoop.
Wie profiteert heden ten dage niet van de vrije zaterdag, afschaffing van de 60-urige werkweek. Wie maakt niet dankbaar gebruik van vakantiedagen, ontvangt niet graag zijn of haar vakantiegeld of  A.O.W. Waren onze voorouders niet blij de plaggenhutten te hebben mogen verlaten, hun kinderen naar school te kunnen laten gaan. Zijn de arbeiders niet verheven dankzij de arbeidsrechten, de inspraak via ondernemingsraden, de redelijke beloningen.
Al die fnuikende kiezers moeten het schaamrood op de kaken krijgen als zij zich realiseren dat wellicht hun voorouders daaraan hebben bijgedragen. Dat hun grootvaders, de pijn van het verzet tegen de macht van de werkgevers, de goede liberalen uitgezonderd, hebben ondergaan, het juk van de kerk hebben weten af te werpen en de macht van het geld hebben getrotseerd in hun streven naar rechtvaardigheid. Zij lachen om de neergang van de PvdA, maar lachen daarmee in het gezicht van ouders, grootouders en overgrootouders. Genoegen scheppen in de teloorgang van een partij met zo’n geschiedenis en zo veel verdienste is enkel zielig.
 
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.