De PvdA-ledenraad is een dooie mus

Afgelopen zaterdag op het PvdA-congres kon je een speld horen vallen toen Samsom aankondigde de motie tegen strafbaarstelling van de illegaliteit naast zich neer te leggen. Het ongeloof hing als mist over de zaal: hadden we het goed gehoord? Daarna barstte het los: boegeroep, gefluit. Iemand riep ‘aftreden!’ door de zaal. Samsom verliet de borrel in slagorde omringd door zijn medewerkers. Het is duidelijk: hier was een grens overschreden.

Het voorstel van het partijbestuur om de zaak af te doen door een ledenraad bijeen te roepen is daarom simpelweg niet goed genoeg. Op die ledenraad – zo zegt de aankondiging – zal onze partijleider zijn keuze aan de leden uitleggen. De keuze zelf staat niet meer ter discussie. Daarmee wordt automatisch de wil van de leden ondergeschikt gemaakt aan die van de partijleiding: de ledenraad heeft immers slechts een adviserende rol. De leden mogen op een ledenraad slechts aanhoren waarom dit besloten is, er iets tegenin brengen behoort niet tot de mogelijkheden. Dit is de omgekeerde wereld.

Wat het extra schandalig maakt is de argumentatie van Samsom. Hij zegt dat hij niet naar het congres kan luisteren omdat hij zijn woord aan de VVD gegeven heeft. Daarmee maakt hij en passant nog even gehakt van de met veel tamtam gepresenteerde van waarde-resolutie, die ging over het breken van de ‘ikke-ikke’-cultuur. Diederik: als we ‘van ik naar ons’ moeten, zou je dan niet eens beginnen met het luisteren naar de grootste ‘ons’ die de partij kent: het congres?

Het enige argument dat het partijbestuur naar voren kon brengen dat we veel terugkregen in ruil voor de strafbaarstelling. Dat toont aan hoe weinig ze van het probleem begrepen hebben: het is juist het feit dat er met fundamentele mensenrechten gekoehandeld wordt dat voor ons onacceptabel is. De strafbaarstelling van illegaliteit raakt mensen die er niets aan kunnen doen dat ze illegaal zijn: hun land van herkomst wil ze niet opnemen. PvdA’ers zijn verstandige, volwassen mensen, die begrijpen dat er soms concessies gedaan moeten worden omdat het land geregeerd moet worden. Maar niet hier. Dit is een punt waarover geen onderhandeling mogelijk is. Het is fundamenteel: geen klopjacht op illegalen in Nederland. Geen boetes voor wie je bent. Nooit meer onderduiken.

Natuurlijk zou je kunnen tegenwerpen dat Samsom verkozen is door alle Nederlanders, en niet door de PvdA-leden; dus waarom zouden die iets van zijn beleid mogen vinden? Het antwoord is simpel: Samsom is verkozen als Kamerlid door het Nederlandse volk, maar ontleent zijn legitimiteit als partijleider aan de interne verkiezing. Hij onderhandelt met Rutte in de rol van voorman van de PvdA. Als hij daarin fouten maakt, is het aan de partij om hem daarin tot de orde te roepen. Als nu blijkt dat de leden hem niet tot de orde kunnen roepen is die verkiezing een wassen neus geweest.

Wat moet er nu gebeuren? Allereerst moet er natuurlijk een nieuw congres komen. Verder kunnen we alleen maar hopen dat Samsom zich zo opgesteld heeft om sterker de onderhandelingen met Rutte in te gaan. Die onderhandelingen zijn nu onvermijdelijk. De bewering dat er geen ruimte zou zijn omdat het huidige regeerakkoord voor de VVD aan het randje van het acceptabele zit is natuurlijk onzin: de VVD regeert dit land.

Toen de rijken hun eigen crisis in de portemonnee voelden door de verhoging van de zorgpremie brak de hel los. Toen was het wel mogelijk om een oplossing te vinden, waarom nu niet? Het sociaal akkoord kunnen we daarin vergeten; als de economie nog verder krimpt zal ook door de hakbijl van de 3%-norm geveld worden. Het is tijd om de bargaining chip van de zorgpremie bij de VVD in te lossen: zo erg als jullie het vonden om een paar tientjes meer te betalen voor de zorg van een ander, zo erg vinden wij het dat mensen opgejaagd en opgesloten gaan worden.