Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

De onderbelichte rol van de bazen bij #MeToo

  •  
11-11-2017
  •  
leestijd 6 minuten
  •  
71 keer bekeken
  •  
37776857011_ddaa5fb8e0_k

© cc-foto: Sharon Brogan

#MeToo is geen volksgericht, maar een gericht van bovenbazen en opdrachtgevers
Ze staan op het afgeladen plein en ze roepen ‘kruisigt hem’. Ze rijzen op van de stenen banken in het Amfitheatrum Flavium en ze steken massaal hun duim naar beneden met hun blik op de keizerlijke loge gericht. Zulke beelden komen naar boven als je de onwikkelingen rond het fenomeen #metoo volgt. Er is, lees je dan, sprake van een heksenjacht en van een volksgericht. Kijk maar wat de hoofredacteur van Joop dezer dagen beleeft. Maar klopt die analyse wel?
Pontius Pilatus Natuurlijk, op de sociale media wordt door velen het hoofd van beschuldigden geëist. Het is echter niet de loeiende menigte die het oordeel uitspreekt. Het zijn de beschuldigden zelf en nog vaker hun werkgevers of opdrachtgevers. Zij doen het. Zij zijn verantwoordelijk. Het was niet de massa voor het plein die Jezus naar het kruis stuurde en Barabas vrij liet. Het was Pontius Pilatus, de Romeinse landvoogd. En in het amphitheatrum Flavium gaf de keuze van de Keizer altijd de doorslag. Zij waren verantwoordelijk, niet het publiek.
Dat is ook bij #MeToo het geval. Louis C.K. zag hoe zijn belangrijkste zakenpartners en opdrachtgevers FX Networks en FX Productions de banden met hem doorsneden. Ook gelastten bioscoopeigenaren de première van zijn laatste film was. Pas daarna kondigde hij aan dat hij voorlopig ging zwijgen en luisteren.
House of Cards werd niet door de kijker geschrapt maar in twee stadia door de productiemaatschappij. Job Gosschalk verklaarde dat hij zijn taken bij Kemna Casting neerlegde omdat hij over grenzen was gegaan. Daarin is zonder twijfel een pijnlijk gesprek met de leiding aan vooraf gegaan waarin de beschuldigde de dringende raad kreeg om de eer aan zichzelf te houden. Zo gaat dat vaak in Nederland als je hoog in de boom zit. Dan word je niet op straat gezet. Dan krijg je de kans om zogenaamd de eer aan jezelf te houden. Het zijn de voorzitters, de directeuren en de opdrachtgevers die de bijl laten vallen, niet de menigte die om bloed schreeuwt.
Haarkloverij Nu zegt u natuurlijk: ‘Wat is dit voor een haarkloverij? Zonder de ophef hadden al die lelijkerds nog steeds hoog te paard gezeten. Het is wel zeker de volkswil en de publieke verontwaardiging die hun maatschappelijke en morele ondergang hebben bewerkstelligd.’ En als u van moeilijke woorden houdt, gebruikt u de term ‘semantische discussie’.
Maar dat is het allemaal niet als je er een vergrootglas op zet. Het is een wezenlijk element in de #MeToo affaire, die tot nog toe buiten de discussie is gebleven: de interactie tussen de volkstoorn en zij die boven ons gesteld zijn. Buigen zij zoals destijds Pilatus en de Romeinse keizers of trekken zij hun eigen plan? En waar het de beschuldigden betreft: bekennen zij of niet? Wijken zij of proberen zij zich staande te houden zoals Gijs van Dam het doet?
Een en ander wordt des te interessanter nu steeds wordt vastgesteld dat er rond een beschuldigde al jaren lang “geruchten de ronde deden”. Dat was dan blijkbaar zelden een reden om in te grijpen of een onderzoek in te stellen. En nu weer niet. Alleen ligt de beschuldigde er van de ene op de andere dag uit terwijl tevoren de ‘signalen’ werden genegeerd.
Waarom hier wel en elders niet? De publieke verontwaardiging over het afschaffen van de dividendbelasting of het schrappen van de wet op het raadgevend referendum is even groot als die over ongewenst bepotelen en erger. Toch slaan de woedende twitteraars geen deuk in een pakje boter.
Goede zeden Het verschil is dat het hier niet gaat om al dan niet vermeend maatschappelijk onrecht maar om de goede zeden. Wie ervan wordt beticht een vieze man te zijn, kan meestal niet rekenen op de steun van opdrachtgevers of superieuren. Ze rekenen namelijk met je áf. En er is dan haast geen bovenbaas die tegen zo’n gretigaard met een microfoon zegt: “Ik heb geen commentaar. De zaak is onder de rechter”.
De vraag is dan: hoe komt dat? Wat drijft die superieuren en opdrachtgevers? Is het angst? Speelt schaamte een rol, al dan niet plaatsvervangend of om het jarenlang wegkijken? Hebben hooggeplaatste vrouwen op dit gebied een ander track record dan hun mannelijke collega’s? Werken aan de top in het vrije westen voornamelijk farizeërs, die zoals de gekruisigde zei, zijn als witgepleisterde graven?
Blote kont Even interessant is de rol van de beschuldigden. De praktijk tot nog toe leert dat slechts weinigen onder hen hun aanklager uitdagen om naar de rechter te gaan. Zij buigen in ootmoed het hoofd. Zij bieden hun excuses aan. Zij zeggen dat zij ervan hebben geléérd. Tegelijk houden zij gewoonlijk vol dat het allemaal niet zo erg was als het nu in de media wordt uitgevent. Gosschalk bekeek zijn jonge acteurs wel in hun blote kont maar hij zat nooit aan ze. Louis C.K. vroeg altijd eerst of het goed was, voor hij in het gezelschap van een dame zijn masturbatie-gedrag vertoonde. Enzovoorts.
Wat herinneren zij zich precies over hun relatie tot hun aanklagers? In hoeverre laten zij zich beïnvloeden door het beeld dat in de media van hen wordt geschetst. Bekennen zij maar wat om erger te voorkomen? Brengt angst hen er toe de huilende wolven maar een stuk vlees toe te werpen? Hoe werkt dat?
Dan zijn er tenslotte de aanklagers. Zij beweren zo lang gewacht te hebben vanwege schaamte of negatieve gevolgen voor hun loopbaan. Van zo’n bepotelende ster wordt altijd beweerd dat hij je kon maken of breken. Is dat werkelijk waar? En hoe kreeg bijvoorbeeld zo’n handtastelijk docent dat voor elkaar? Elke hogeschool heeft al jaren een commissie van beroep waar je in jouw ogen onrechtvaardige beoordelingen kunt laten overdoen. Daar wordt regelmatig gebruik van gemaakt. Waarom tot nog toe nooit als weigering van seksuele begunstiging tot een laag cijfer leiden? Je kunt dat oordeel ook prima ter discussie stellen zonder het daarover te hebben maar door op inhoudelijke gronden te wijzen op de onjuistheid van de beoordeling. En heel veel bedrijven hebben al een jaar of tien een vertrouwensperoon.
Wordt er toch niet geluisterd naar beschuldigingen? Wanneer klopte dat en waar niet? Hoe komt het dat er blijkbaar over beschuldigden al jaren geruchten liepen maar dat die nooit echt naar buiten kwamen? Hoe werkt die angst om beschuldigingen te uiten precies? Heerst er een algemene straffeloosheid rond sterren en Bekende Nederlanders of beperkt die zich tot het seksuele?
Machtsspelletjes En tenslotte dit: spelen er rond sommige beschuldigingen verborgen agenda’s? Zijn er aanwijzingen dat sommigen op de bandwagon van de volkswoede springen en die proberen aan te jagen om een concurrent de voet dwars te zetten of om #MeToo te gebruiken voor politieke doelen. Dan spelen machtsspelletjes en manipulatie een rol.
Deels los daarvan en deels juist in verband daarmee: wat was de interactie tussen de mainstream media, de twitterati, de instagrammatici en facebookers? Wanneer traden de MSM op als aanjager en wanneer als volgers die hijgerig en wanhopig probeerden de sociale media bij te houden? Kwam de woede van het individu op de sociale media uit het diepst van zijn ziel. Of liet hij zich opjutten en meeslepen door kranten, radio, televisie en professioneel gemaakte websites?
Onderzoek Over al deze vragen leven tal van vermoedens maar meer dan vermoedens zijn het niet. We weten bijna niets zeker. Daarom is het een prima en uiterst relevante klus voor sociologen, antropologen en psychologen om de mechanismes rond het #MeToo fenomeen eens diepgaand te onderzoeken met bijzondere aandacht voor de individuen die daadwerkelijk de beslissing nemen, helemaal uiteen te rafelen. En dat in vergelijking met andere maatschappelijke kwesties waarin de volkstoorn zonder effect blijft.
Naschrift: ten overvloede en om elk misverstand te voorkomen: ik wil met dit stuk op geen enkele wijze afbreuk doen aan de ernst van de beschuldigingen of de betekenis van het fenomeen #MeToo. Voor die onderzoekers: waarom voelt hij zich genoodzaakt om dit zo op te schrijven? Spreekt dat dan niet vanzelf? En zo nee, waarom niet? Of ziet hij spoken en zo ja, hoe komt dat dan?
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.