De sultan ziet de farao vertrekken

Was het een door militairen gesteunde revolutie, of een door een groot deel van de bevolking gesteunde militaire staatsgreep? Hoe dan ook, de manier waarop Mohamed Morsi tot aftreden werd gedwongen in Egypte had niets met democratie te maken. Dat hij met zijn autocratische bestuur zelf bepaald geen democratische hoogvlieger was verandert daar niets aan. Hij kwam nu eenmaal via vrije verkiezingen aan de macht en we hebben met elkaar afgesproken dat daar de maatstaf ligt. Typisch gevalletje van wat ik onlangs nog de ‘paradox van de democratie’ noemde.

Achterste poten Het enige land dat op de achterste poten staat over het gedwongen vertrek van Morsi is Turkije. De Turkse politiek is daar zelfs behoorlijk eensgezindheid over. De oppositievoerende Republikeinse Volkspartij (CHP) is geen fan van Morsi’s Moslimbroederschap, maar partijleider Kemal Kilicdaroglu veroordeelde de machtsgreep. Ging als statement echter meer over Turkije dan Egypte. Heel duidelijk dat Kilicdaroglu de gelegenheid gebruikte om aan te geven dat ook voor hem het tijdperk van de staatsgrepen in Turkije voorbij is.

Vooral de Gerechtigheids- en Ontwikkelingspartij (AKP) van premier Erdogan zit met Morsi’s vertrek in de maag. Niet omdat Erdogan bang is binnenkort zelf aan de beurt te zijn. Daarvoor is hij te populair bij de conservatieve stemmers uit de Turkse provincie. Bovendien hoeft hij geen militairen te vrezen die misschien tot snode plannen konden komen, want zij zijn de afgelopen jaren vakkundig achter de tralies gewerkt.

Toch bezorgen de ontwikkelingen in Egypte Erdogan veel kopzorgen. Dat Morsi en diens Moslimbroederschap aan de macht waren in Egypte sloot zo mooi aan bij zijn ideaal van een Ottomaans getinte soennitisch/Turkse dominantie in de regio. Het feest was van korte duur.

Saoedi Arabië en Qatar De architect van Erdogans buitenlandbeleid, minister van Buitenlandse Zaken Ahmet Davutoglu, beweegt hemel en aarde om Morsi terug aan de macht te krijgen. Lastig zonder steun van andere landen. Want niet alleen de VS en de EU houden zich op de vlakte, ook op Saoedi Arabië hoeven Erdogan en Davutoglu niet te rekenen.

Als het aan de Saoedi ’s ligt mogen de Moslimbroeders al-Assad in Syrië verdrijven. Graag zelfs, om Iran op afstand te houden. In dat kader steunen zij hen samen met Turkije. Saoedi Arabië ziet de Moslimbroederschap echter liever niet de lakens uitdelen in buurland Egypte. Dus gingen hun felicitaties naar de Egyptische militairen, wat niet lekker overkwam bij Erdogan.

Dat Erdogan op minder enthousiasme kan rekenen in Washington, kon hij aan voelen komen. Niet zonder reden richt hij de blik steeds vaker op het oosten (een thema waar ik binnenkort op terug zal komen). Dat laatste valt in de VS dan weer niet zo goed, waardoor de Turks-Amerikaanse betrekkingen heel geleidelijk in een neerwaartse spiraal dreigen terecht te komen.

Lees ook  Turkije en de paradox van de democratie  of volg Peter Edel op Twitter