De toneellichten zijn ook voor mij

Dertig graden buiten, veertig op de boot. De schmink druipt van m’n kin. De solisten zwijgen, maar komen op adem op de loopplank – de provisorische artiesteningang. Binnen, benedendeks, bevindt zich een smeltkroes aan talent. Hetzij organisatorisch, hetzij artistiek. Sommigen konden zelfs met beide ogenschijnlijke tegenpolen aan het werk. Zeven van de orkestleden zijn namelijk de ‘aanstichters’ van dit operageweld. Ik zie ze haast iedere dag nu – en met een licht gevoel van jaloezie kijk ik tegen ze op. Ze doen het maar. Student, begin twintig, en nu al een operaproductie op de naam. En niet de minste: Das Rheingold, van Wagner.

Het repetitieproces Onder leiding van Wim Trompert, gevierd regisseur van onder andere producties bij De Nederlandse Opera en de Pacific Opera in het Canadese Victoria, gingen solisten, orkest, figuranten en de artistieke leidinggevenden aan de slag. Wij figuranten kwamen er op het laatst bij: een kleine maand voor de première. Maar Rheingold op een boot bereid je niet voor in een paar maanden – dat is een proces van jaren. Dat proces zal ik je besparen. Het leukste van opera achter de schermen is het punt waarbij alles samen wordt gebracht. Eerst in de studio, dan op de boot.

Figurant Schrijven over opera is leuk, maar meedoen is helemaal eigenzinnig. Dan voel je het. Dan ben je part of the deal . Dan zijn de toneellichten ook voor jou. Maar wat is het ambivalent. Als journalist word je toch – al weet ik natuurlijk nooit of dat helemáál waar is – een beetje argwanend aangekeken. Wim waarschuwde me: “Als er een journalist verslag doet van het repetitieproces worden solisten zenuwachtig. Gaan ze presteren. Probeer dan nog maar eens een repetitieproces te leiden – onmogelijk.” Nu zie ik er niet per definitie uit als de nieuwe Jacques d’Ancona of andere strenge theaterrecensenten en ervaar ik recensies altijd dubbel. Nee, ik figureer liever in Das Rheingold. Ben ik liever een slaaf van Alberich, dan een bezoeker op het rode pluche. “Ja Mark, je doet het goed, maar je moet je handen niet helemaal buigen. Een watergeest – of wat een watergeest voor moet stellen – is haast als een anemoon. Beweegt zich sierlijk, met elegance. Dus je armen niet in een hoek, maar in een wuivende beweging. Ook niet met je handen zwaaien alsof je Sinterklaas bent, maar een geheel vormen met de rest van je lichaam.”

Das Rheingold De generale repetitie ging gesmeerd. De solisten zijn onder de indruk van de prachtige akoestiek op de boot. De toeschouwer moet altijd op gang komen om te applaudisseren, want de special effects vliegen je rond de oren. Het vijfenzeventig koppen tellend orkest speelt alsof hun leven ervan afhangt, het prachtige sprookje van Wagner komt meer dan ooit tot leven op de bühne.

En nu gaan we officieel op tournee. Koblenz en Duisburg zijn achter de rug, maar Arnhem, Utrecht, Amsterdam en Rotterdam zijn klaar voor onze komst. Zijn klaar voor opera. Zijn klaar voor Das Rheingold.

Lees hier aflevering 1: Spectaculaire varende opera van Wagner