Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

De tv regeert

  •  
02-09-2012
  •  
leestijd 8 minuten
  •  
54 keer bekeken
  •  
samsomrutte300.jpg
Maurice de Hond: Het grote effect van de debatten op de kiezersvoorkeuren
Op 2 september 2002, vandaag precies 10 jaar geleden, startte ik samen met No Ties bv. het internetpanel, dat wat later Peil.nl werd genoemd. Het was in opdracht van Fons van Westerloo van SBS (Het programma “Stem van Nederland”). Op de site www.peil.nl staan de ongeveer 2500 onderzoeken, die sindsdien gepubliceerd zijn en die toegankelijk zijn voor de leden.
In die 10 jaar is door mij ook iedere week de electorale verhoudingen gemeten en in een rapport weergegeven. Dat zijn dus inmiddels meer dan 500 rapportages. In deze periode vielen o.a. de Tweede Kamerverkiezingen van 2003, 2006, 2010 en nu die van 2012. Vaak met van week tot week per partij maximale verschuivingen van 2 zetels. Maar soms met (veel) grotere verschuivingen. Met deze weekpeilingen kon ook goed weergegeven worden hoe de steun per partij in de tijd verliep. Hieronder de grafiek van de politieke voorkeuren in deze 10 jaar.
RTEmagicC_peil1.jpg
Op basis van de ervaringen bij de eerste debatten tijdens de campagne van  2003 en 2006 gaf ik in mijn weekrapportage van vorige week aan dat het RTL4-debat wel eens de zelfde rol kon spelen als in 2003 en 2006. En dat blijkt inderdaad het geval te zijn. Morgenavond tijdens de eerste uitzending van De Wereld Draait Door komen we met de peiling van dit weekend (en de dagen erna volgen we de ontwikkelingen per dag).
Omdat we de afgelopen week een grootschalig onderzoek hielden in het kader van ons jubileum – meer dan 20.000 mensen zijn ondervraagd – hebben we unieke informatie kunnen verzamelen over het effect van dit debat op de politieke voorkeuren van de Nederlanders. We hebben namelijk circa 3500 mensen ondervraagd die naar dit debat hadden gekeken en konden die informatie vergelijken met mensen die niet gekeken hebben en de onderzoeksresultaten van kort voor het RTL4-debat.
En daarom kan In dit speciale onderzoeksrapport, op de dag dat Peil.nl 10 jaar bestaat, een goed inzicht gegeven worden van wat de impact is geweest van dit debat op de politieke voorkeuren.
2003 en 2006 Op vrijdag 3 januari 2003, 19 dagen voor de verkiezingen, was het eerste grote debat van die campagne. Wouter Bos was kort ervoor tot lijsttrekker gekozen bij de PvdA. In zijn eerste grote debat maakte hij grote indruk. Onze peiling van 7 januari 2003 liet zien wat er bij het electoraat gebeurd was.
RTEmagicC_peil2.jpg
Twee dagen na het debat was de PvdA dus 7 zetels gestegen. Een stijging die ten nadele ging van de andere partijen, met name LPF en VVD. Uiteindelijk eindigde de PvdA de nog 7 zetels hoger op 42 zetels, 2 achter het CDA.
Op 29 oktober 2006 was het NOS Radio 1 debat, 24 dagen voor de verkiezingen. In dit debat beschuldigde Balkenende dat Bos draaide en niet de waarheid sprak. CDA en PvdA stonden in de weken ervoor vrijwel gelijk. In de twee weken na het debat kwam de PvdA op een achterstand van 5 zetels, die niet meer werden ingehaald (het verschil bij de verkiezingen was 8). 
De start van de campagne 2012 Hoewel er dit jaar al een week activiteiten waren was de echte start van de campagne het debat bij RTL4 op de avond van de 26e augustus. Op die ochtend was dit onze peiling, met weinig verschuivingen in de 3 weken ervoor.
RTEmagicC_peil3.jpg
Van belang is te beseffen dat in de kern van onze berekening van de zetelverdeling per week is gebaseerd op de zogenaamde overgangentabel. Dat is de tabel waar de relatie gelegd wordt tussen het feitelijke stemgedrag bij de vorige verkiezingen en het voorgenomen stemgedrag op het huidige moment.  Zo was goed te zien dat de grote stijging van de SP in de afgelopen tijd voor een belangrijk deel kwam door de grote overgangen van de PvdA-kiezers uit 2010 naar de SP nu.
Doordat de afgelopen week zoveel mensen zijn ondervraagd hebben we deze overgangentabellen beschikbaar met veel ondervraagden voor zowel de kijkers naar het RTL4-debat als degenen die niet gekeken hebben. En die kunnen we vervolgens afzetten tegen de mensen die niet naar deze debatten hebben gekeken en naar de situatie de vrijdag en zaterdag voorafgaande aan het debat. En als we dat bekijken dan kan goed gezien worden wat de impact van dat debat is geweest.
Voor de vier deelnemende partijen aan dit debat volgen nu de tabellen waarin de cijfers met elkaar worden vergeleken en gezien kan worden wat het verschil is in cijfers tussen degenen die wel of niet gekeken hebben.
Drie punten zijn nog van groot belang alvorens die tabellen bekeken worden: 1.    Bij een vergelijking van de cijfers van deze week met die van vorige week is het van belang in het oog te houden dat er natuurlijk ook andere ontwikkelingen waren rondom de campagne met hun effect. Maar daar wordt in het verband van deze tabellen aangenomen dat de impact gelijk is geweest op de kijkers naar het debat en degenen die niet het debat hebben gezien. 2.    Ook mensen die niet naar het RTL4-debat hebben gekeken kunnen via andere wegen beïnvloed zijn door wat er tijdens het debat gebeurd was. Dat kon via de media het geval zijn geweest of via mond-tot-mond contact: iemand die naar het debat had gekeken en tegen anderen had gezegd wat hij ervaren had. 3.    Er moet tevens beseft worden dat circa 15% van het electoraat naar het RTL-debat heeft gekeken en 85% niet.
Maar ook als met het bovenstaande rekening wordt gehouden zullen de volgende tabellen goed laten zien hoe groot de impact van het debat is geweest.
Eerst de tabel van de VVD:
RTEmagicC_peil4.jpg
Uit de eerste regel van de bovenstaande tabel blijkt dat voorafgaande aan het RTL debat  71% van de VVD-kiezers aangaf weer VVD te stemmen. Daarnaast meldde 14% van de CDA-kiezers dat ze over zouden stappen naar de VVD en van de PVV-kiezers gaf 7% dat aan.  Van de D66-kiezers uit 2010 gaf 5% aan VVD te stemmen.
In de tweede regel zien we dat de mensen die naar het RTL-debat keken over de hele linie nu meer de VVD zeggen te stemmen dan vorige week. Van de VVD-kiezers uit 2010 geeft nu 79% aan weer VVD te stemmen (was dus 71%). Bij alle andere kiezers, behoudens die van PvdA en SP zien we hogere percentages dan vorige week.  Uit de derde regel kunnen we zien wat de scores zijn bij de mensen die niet gekeken hebben naar het RTL-debat. Dan geeft 74% van de VVD-kiezers aan weer VVD-te zullen stemmen. Maar bij alle andere kiezers zien we lagere scores dan voorafgaande aan het debat! Alleen bij de PVV-kiezers zien we een hogere score.
Bekijken we de scores van de PVV in de onderstaande tabel dan kunnen we dit percentage beter plaatsen.  Voorafgaande aan de verkiezingen gaf 68% van de PVV kiezers aan weer PVV te stemmen. Van de kijkers naar het RTL-debat gaf 70% het aan en van de niet-kijkers 61%.  Kortom: Wilders heeft onder zijn eigen kiezers die keken naar het RTL-debat het beter gedaan dan onder de eigen kiezers die niet gekeken hebben.
RTEmagicC_peil5.jpg
De volgende tabellen over de PvdA en de SP  laten veel grotere verschillen zien. Eerst komt nu die van de PvdA:
RTEmagicC_peil6.jpg
51% van de PvdA-kiezers gaven voorafgaande aan het debat aan weer PvdA te zullen stemmen. De PvdA-stemmers die het RTL-debat hebben gezien geven nu aan voor 69% weer PvdA te stemmen. Maar ook zien we duidelijke verschillen bij de kijkers naar het debat die andere partijen hebben gestemd. Zo geeft 6% van de kijkers naar het debat die VVD hebben gestemd in 2010 nu aan PvdA te stemmen (dat was vorige week 1%). Van de SP-kiezers uit 2010 zien we ook een verschuiving in de richting naar de PvdA maar kleiner dan die van de PvdA.
Als we naar de laatste regel kijken –degenen die niet naar het RTL-debat hebben gekeken- dan zien we cijfers die sterk lijken op die van voor het debat. Alleen bij de PvdA-kiezers zien we een duidelijk hoger percentage dan voorafgaande aan het debat (60% stemt nu weer PvdA en dat was 51%). Ook bij Groen Links –die niet aan dat debat meedeed- zien we een hoger percentage, maar in absolute zin zijn dat weinig kiezers.
Samson is in dit debat niet alleen geslaagd beduidend meer PvdA-kiezers uit 2010 te binden, maar ook kiezers van de andere partijen aan te trekken.
De laatste tabel, die van de SP, laat nog duidelijker zien wat er gebeurd is tijdens het debat:
De eerste regel laat goed zien hoe voorafgaande aan het debat de SP niet alleen haar eigen kiezers goed bond (88% ging weer SP stemmen), maar ook kiezers aantrok van alle partijen. Zo gaf 32% van de PvdA-kiezers voorafgaande aan het debat aan dat ze SP gingen stemmen.  Dat was het geval bij 18% van de Groen Links-kiezers en 13% van de PVV-kiezers.
RTEmagicC_peil7.jpg
Uit de tweede regel blijkt goed wat er door het debat is gebeurd. De SP-kiezers bleven Roemer trouw (89%), maar bij alle andere partijen zien we lagere cijfers. Van de PvdA-kiezers gaf nog maar 17% aan naar de SP over te stappen (was 32%). Maar ook zien we dat bij de PVV het aandeel kiezers dat aangeeft SP te stemmen van 13% is gedaald naar 9%.
De derde regel laat zien dat die kiezers op een andere manier verschillen in hun reactie van de kijkers naar het debat dan bij die andere drie tabellen. Bij PvdA, VVD en PVV zien we hogere scores dan bij de kijkers naar het debat, maar lagere dan vlak voor het debat. Bij de SP-kiezers zien we een duidelijk lagere score bij de niet-kijkers dan bij de kijkers (77% tegen 89%). 
De conclusie is dat Roemer tijdens het RTL-debat de eigen SP-kiezers uit 2010 goed heeft vastgehouden, maar een fors deel van zijn winst is kwijtgeraakt. Maar dan voor het overgrote deel aan de PvdA (Samsom). Dat is ten dele ook gebeurd bij degenen die het debat niet hebben gezien.
Concluderend
Het debat van RTL4 op 26 augustus heeft een forse impact gehad op de kijkers. Met name zien we dat een deel van de winst die de SP had behaald kwijt raakt onder de kijkers naar het debat. Abrupt is de electorale positie van de PvdA duidelijk verbeterd.
Bij de VVD en de PVV verschoof er duidelijk minder. Eigen kiezers uit 2010 werden sterker gebonden onder de kijkers, maar de positie bij andere kiezers bleef hetzelfde of verzwakte.
Het momentum in de campagne is hierdoor duidelijk verschoven. Voor de ontwikkelingen in de komende 10 dagen zal het van groot belang zijn hoe de meningsvorming van de kiezers verder wordt beïnvloed. En in welke mate de meningsvorming van de kijkers naar debatten doorsijpelt naar de andere kiezers. 

Meer over:

politiek, opinie
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.