Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

De wereld heeft niets aan fanatieke overtuigingen

  •  
11-02-2014
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
102 keer bekeken
  •  
BNNVARA fallback image
Een pleidooi voor redelijkheid
Veel mensen lijden onder een onverbiddelijk eigen gelijk. De juistheid van hun opvattingen is zo zonneklaar dat wie er anders over denkt wel dom moet zijn, slecht of van lotje getikt. Je vindt deze houding vaak bij aanhangers van extreme politieke opvattingen.
Zo worden voorstanders van de EU in sommige kringen voor ‘landverraders’ uitgemaakt. En de leden van de communistische SED in de voormalige DDR zongen :
De Partij, de Partij, die heeft altijd gelijk, Kameraden daar blijft het bij; Want wie strijd voor het recht, Die heeft altijd gelijk. Tegen leugen en uitbuiting. Wie het leven beledigt, Is dom of slecht. Wie de mensheid verdedigt Heeft altijd gelijk.
De meeste kennis en de meeste inzichten komen voort uit een geregelde gedachtenwisseling. Voor een tweegesprek is het nodig dat je de ander serieus neemt. Je accepteert zijn integriteit. Je doet hem niet zomaar af als een charlatan of oplichter. In de wetenschap is die houding bijna overal zichtbaar. Elk vakgebied kent verschillende richtingen en de geleerden zijn het zelden eens. Toch behandelen zij elkaar als collega’s en erkennen elkaars professionaliteit en denkvermogen.
Was dit niet het geval, dan zou het met de vooruitgang in de menselijke kennis snel gedaan zijn. Daarvan zijn ook voorbeelden. De Nazi’s moesten weinig van de relativiteitstheorie hebben omdat de grondlegger daarvan, Albert Einstein, een jood was. Dus dat kon niet deugen. In de Sovjet Unie is de genetica decennia achterop geraakt omdat Stalin de leer van een partijgetrouwe bioloog voor alleenzaligmakend verklaarde. De wereld is niet gediend van fanatieke overtuigingen.
Zo kun je atheïst zijn of agnosticus zonder te vinden dat gelovigen maar een stelletje halve garen zijn die bewust drogredenen omarmen. Er is géén bewijs voor het bestaan van (een) god, maar dat wil nog niet zeggen dat hij niet bestaat. Het bestaan van een opperwezen kan namelijk op tal van gronden wél aannemelijk worden gemaakt. Wie de hypothese ‘Er bestaat een God’ aanhangt, heeft naar mijn idee geen gelijk, maar hij hangt wel een honorabele, redelijke en fatsoenlijke manier van denken aan. Hij verdient hetzelfde respect als aanhangers van wetenschapstheorieën die hij niet deelt of politieke overtuigingen waar hij een broertje dood aan heeft. Anders komen we nergens.
Hoe kun je mensen die lijden onder een onverbiddelijk eigen gelijk identificeren? Ze stellen de opvattingen van hun tegenstanders gelijk aan die van extremisten en fanatici uit dezelfde hoek. Of zij beweren dat de leer van hun tegenstanders noodzakelijkerwijs tot zulk een extremisme moet lijden. Moslims hebben daar veel last van als zij hun opvattingen op een lijn gesteld zien met die van de Afghaanse Taliban. En westerlingen in het algemeen, die door islamfanatici zonder uitzondering uitgemaakt worden voor gewelddadige, imperialistische kruisvaarders.
Dit alles neemt niet weg dat je op je pad wel degelijk oplichters en charlatans tegenkomt. Zij zullen vrijwel altijd andersdenkenden verketteren of verdacht maken maar het gaat niet aan om daarom iedereen die andere hypotheses aanhangt als jij zelf tot die categorie te rekenen.
Het is een kwestie van zelf redelijk in het leven staan. Het is een kwestie van de grootheid bezitten om twijfel toe te laten in het huisje van je heiligste overtuigingen.
Beluister deze opiniebijdrage hier

Meer over:

opinie, leven
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.