Defensie verzwijgt burgerdoden

Wie alle gevallen optelt komt tot zeker drie keer zo veel….

Wie alle gevallen optelt komt tot zeker drie keer zo veel…. In juni beschoten Nederlandse Apache-helikopters, op aanvraag van Australische troepen, twee auto’s in de regio Mirabad. Er vielen acht burgerdoden bij en vijf gewonden, waaronder een baby van drie maanden. Dat zeggen behandelende artsen tegenover De Pers en familieleden tegenover de Australische media. Bij navraag zegt het Nederlandse ministerie van Defensie dat alle slachtoffers ‘onomstotelijk taliban’ waren. Vreemd genoeg verzweeg Defensie deze succesvolle aanval op de vijand: het staat niet vermeld in het Weekoverzicht Defensie-Operaties.

Vorige week was het ook raak. In de Afghaanse provincie Helmand liet een Nederlandse F16-piloot een lasergestuurde bom vallen op een woonhuis. Volgens defensievoorlichtster Marloes Visser werd assistentie verleend op aanvraag van Britse militairen die vanuit die locatie onder vuur werden genomen. ‘Dat daarbij burgerslachtoffers vallen is triest. We proberen er alles aan te doen om het te voorkomen maar dat is niet altijd mogelijk.’

In De Pers van vandaag  geef ik een update van mijn Excessennota. Nederlandse F-16’s hebben sinds het begin van de ISAF-missie op 1 augustus 2006 zo’n 300 aanvallen uitgevoerd, de wapens van de Apache-gevechtshelikopters zijn 200 maal ingezet. Hoeveel burgerdoden daarbij en bij militair optreden op de grond zijn gevallen, is volgens Defensie niet precies te zeggen. Visser: ´Het aantal doden is een indicatie, een Battle Damage Assessment. Je kunt niet altijd op de locaties zelf komen. Ook worden doden snel begraven, wat het onderzoek bemoeilijkt.’ Na aandringen zegt ze: ‘Het zijn er minder dan honderd.’

Een telling door mij voor De Pers in Afghanistan komt tot zeker driehonderd burgerslachtoffers door Nederlands handelen. Mijn bronnen zijn onder andere veldwerkers van mensenrechtenorganisaties, artsen en getuigen. De belangrijkste rechter van Uruzgan Mullah Mohmad Jan schatte in een gesprek in april vorig jaar het aantal burgerdoden bij gevechten in de provincie al tussen de 500 en 600. Hoeveel door coalitietroepen en hoeveel door de taliban waren gevallen, durfde hij niet te zeggen. ‘We weten dat je veel mensen dood als je een bom gooit. De taliban heeft geen zware wapens. De buitenlandse troepen wel.’

Het jaar 2007 was tot nu toe het bloedigste in de provincie. In de nacht van 16 op 17 juni 2007 bestookten 155 mm granaten en vliegtuigbommen het dorp Qala-e-Ragh, in het district Chora. Volgens parlementslid Abdul Khaliq, zelf afkomstig uit het dorp, vielen er 78 doden, acht burgers door de taliban en de rest door Isaf-troepen.

In september kwamen in het district Deh Rawod zeker honderd burgers, schatte vice-districtshoofd Hadji Mohad Naeem indertijd. Hij noemde de namen van twee dorpen, Lablan en Lundyana, waar tien mensen op het leven kwamen door beschietingen van gevechtshelikopters. Getuigen verklaarden tegenover De Pers dat in de dorpen Kakrak en Myandaw tientallen burgers omkwamen bij bombardementen. Defensie erkende de inzet van gevechtshelikopters, maar ontkende de inzet van Nederlandse F-16’s.

In juni 2007 en in begin 2008 stierven in het oostelijke district Khas Uruzgan zo’n honderd burgers, zei onder andere directeur Almer Khan van het ziekenhuis in Tarin Kowt.

Tussen 9 en 19 juli 2006 stierven nog eens tientallen burgers bij de gecombineerde Nederlands-Australisch-Amerikaanse Operatie Perth in de Baluchi-vallei, volgens de getuigen geïnterviewd door de mensenrechtencommissie AIHRC.

Nederlandse militairen en piloten treden in ISAF-verband ook op buiten Uruzgan. Eind 2006 vonden veel gevechten plaats in de buurprovincie Kandahar, zoals in september bij ‘Operatie Medussa’ en in december bij ‘Operatie Baaz Tsuka’. In maart 2007 deden Nederlanders in de provincie Helmand mee met ‘Operatie Achilles’. Bij al deze acties vielen volgens Afghaanse mensenrechtencommissies en lokale artsen minimaal tientallen, zo niet honderden burgerslachtoffers.

Uit Uruzgan komen verder regelmatig meldingen van schietincidenten. Zo werd op 5 augustus 2007 een brommerbestuurder doodgeschoten in Deh Rawod door Nederlandse militairen toen hij niet reageerde op stoptekens. In juli 2007 werd in Tarin Kowt een autobestuurder om dezelfde reden gedood. In het district Deh Rawod zijn sinds september 2007 tientallen mensen verdwenen en in sommige gevallen dood teruggevonden. Volgens lokale bewoners waren Nederlandse militairen daarvan getuige maar wordt de beschuldigende vinger vooral gewezen naar de Amerikaanse special forces in dat gebied. Zij vechten onder de vlag van Operatie Enduring Freedom. Volgens Defensievoorlichting zijn staat die los van de Nederlandse ISAF-operaties maar ‘hebben wel effect op de rust en onrust in de omgeving.’ Nederlandse militairen leveren bij OEF-operaties officieel ‘flankbescherming’.

Civiele doden (ruim 300 in de eerste helft van dit jaar en 800 over heel 2008, volgens voorzichtige cijfers van de VN) door buitenlandse troepen ondermijnen het publieke draagvlak voor de aanwezigheid van de circa 100.000 buitenlandse militairen. De Afghaanse president Hamid Karzai is regelmatig furieus over het ‘shooting around’ met zware wapens waar de ISAF zich schuldig aan zou maken.

De Afghanen vinden daarbij ook de ISAF-militairen te makkelijk wegkomen met de slachtoffers die ze maken. Volgens het Openbaar Ministerie in Arnhem zijn er tot nu toe ‘nul’  Nederlandse piloten of militairen vervolgd. ‘Alle geweldsaanwendingen zijn getoetst aan de geldende regels en voorwaarden, waaronder de rules of engagement. Als militairen zich daar aan houden, vindt er geen vervolging plaatst,’ zegt een woordvoerster.

De foto nam ik in Deh Rawod in 2006. Het is Abdul Karim, slachtoffer en overlevende van een bombardement in Uruzgan. Als bewijs houdt hij een geperforeerde bakplaat omhoog, veroorzaakt door bomscherven. Zijn verhaal vertelt hij in de Zembla-uitzending ‘Uruzgan Ongecensureerd’ die u via mijn site kunt terugzien.