Democratische scholen lopen achter de feiten aan

‘In de kenniseconomie die Nederland is, leiden we onze leerlingen op dit moment op om in de toekomst te functioneren in de maatschappij’. Deze regel valt onder andere te lezen op de informatiesite van democratische scholen in Nederland. Naast deze ‘open deur’ schrijft men op deze site verder nog dat de leerlingen op een democratische school ‘zich gewaardeerd voelen om wie ze zijn, leren wat ze zelf belangrijk vinden en hoe ze met problemen moeten omgaan’. Wellicht is bovenstaande informatie mede aanleiding geweest voor het tv-programma ‘De Monitor’ om een onderzoek te verrichten naar deze en een aantal andere initiatieven in het kader van particulier onderwijs.

Het onderwijs in ons land is grofweg te verdelen in twee stromingen: reguliere scholen en particuliere scholen. De grootste verschillen tussen deze twee onderwijsvormen zijn dat de particuliere scholen niet door de overheid gefinancierd worden, de leerlingen hier geen eindtoets of centraal schriftelijke examens hoeven te maken en er ook geen cijfers worden gegeven. Theoretisch gezien mag iedereen een particuliere school oprichten, die vervolgens door het ministerie van Onderwijs goedgekeurd dient te worden. En net als bij de reguliere scholen zal de Onderwijsinspectie toezicht houden op het naleven van de juiste kwaliteitsnormen.

In een uitzending van het eerdergenoemde onderzoeksprogramma werd een beeld geschetst van met name het democratische onderwijsconcept. Het leek er voor de camera gemoedelijk aan toe te gaan in de gemengde groepen op de democratische scholen, waar meestal leerlingen van diverse leeftijden en met verschillende achtergronden bij elkaar in een ruimte verbleven. Zo zaten enkelen naar een iPad te staren, mocht er te allen tijde op de trampoline worden gesprongen en als het nodig was kon je daarna op een bank een dutje gaan doen. En o ja, in tegenstelling tot vele reguliere scholen was er hier absoluut geen sprake van spanning wanneer de Onderwijsinspectie langskwam.

Dat het echter niet enkel hosanna is op een democratische school, lieten een leerling en enkele ouders van leerlingen weten, die een tijdje hadden gekozen voor dit type onderwijs. Zo werd de pleegzoon van een ouder na twee weken unaniem door de leerlingen én de leerkrachten/begeleiders democratisch weggestemd. Dit kon gebeuren omdat particuliere scholen geen zorgplicht hebben. En was het ook voor de vijftienjarige Julie geen succes op dit schooltype, met name vanwege een gebrek aan uitdaging en motivatie om zelfstandig iets te gaan leren. Ze deden teleurgesteld en boos hun verhaal.

Dat democratie in ons land mag bestaan is iets om trots op te zijn en om te koesteren. Scholen zijn een afspiegeling van de maatschappij, waarin we dit gegeven niet mogen negeren. Het is dan ook een eer om minderjarige leerlingen kennis te laten maken met de gang van zaken in een democratische samenleving, waarin we rekening dienen te houden met elkaar en onze stem mogen laten horen. In mijn optiek gedijen deze pubers en jong volwassenen dan ook het best wanneer structuur en regelmaat geboden worden, ze gehoord worden en tot op bepaalde hoogte mee mogen denken én beslissen over de invulling van onderwijs op de (reguliere) school waar ze zitten. Ook het geven van feedback aan docenten en het aandragen van ideeën voor lessen horen hierbij. Wanneer je leerlingen mede verantwoordelijk maakt voor hun schoolomgeving en gepaste en geleide invloed geeft op hun manier van leren, ontstaat er een constructieve samenwerking, waarbij iedereen van elkaar leert en waar men gezien wordt. Op deze manier laten we de leerlingen op een gezonde manier kennis maken met regulier leren voor de toekomst en leven in onze democratische maatschappij. Daarbij wordt elke leerling uitgedaagd om te leren functioneren in de toekomstige maatschappij en is iedereen, unaniem, van harte welkom.