Demonstratie op de Dam: hoe blanken proberen een ander onderwerp aan te snijden

In brede kring heerst grote verontwaardiging over de anti-racisme betoging van maandag op de Dam. Minister Ferdinand Grapperhaus, Rob Jetten, Gert-Jan Segers, Chris van Dam en Klaas Dijkhoff lieten zich scherp uit. Reden: er waren duizenden mensen bij elkaar gekomen, die met geen mogelijkheid een onderlinge afstand van anderhalve meter konden bewaren. Toch liet burgemeester Halsema de massa begaan. Zij deed geen enkele poging de demonstratie te ontbinden.

In OP1 werd Halsema aan een derdegraads verhoor onderworpen. De volkswoede kwam ondertussen op de sociale media tot uiting: wat een levensgevaarlijk, wat een onverantwoordelijk gedrag van die demonstranten. Ook vaderlandse virologen deden een duit in het zakje van de verontwaardiging.

De hele maandagavond zag je de ene blanke na de andere naar voren treden om het debat deze richting op te sturen. Let wel: het is niet blank Nederland dat de demonstratie probeerde te problematiseren. Het waren allemaal individuen, die voor zichzelf en voor niemand anders spraken, maar bij elkaar vormden zij een blank koor dat zong over corona om zo de schuldvraag te verschuiven van het racisme naar de betogers zelf.

Daardoor werd een wezenlijk kenmerk van de demonstratie overstemd. Zowel de organisatoren als de Amsterdamse autoriteiten verwachtten op goede gronden ongeveer driehonderd deelnemers. Het komt nog maar zelden voor dat betogingen tegen een of ander buitenlands onrecht méér deelnemers trekken. Dat zijn tegenwoordig meer reünies van geharde activisten en geen massale bijeenkomsten.

Nu echter stroomde de Dam binnen een uur vol: van Krasnapolsky tot het Paleis en van de Bijenkorf tot Madame Tussaud. Waarom zijn die duizenden zo geraakt door de moord op een Afro-Amerikaanse man aan de andere kant van de oceaan? Het kan niet anders of zij moeten in de gebeurtenissen dáár iets wezenlijks herkend hebben uit hun eigen leven.

Racisme schaadt in ernstige mate de kwaliteit van het bestaan. De demonstranten stonden daar niet alleen voor George Floyd maar ook voor zichzelf. Dat geldt voor iedereen, voor blanken net zo goed als voor mensen met een anders getinte huid. Racisme is een gif dat het slechtste in de mens wakker maakt.

Dit is een belangrijk signaal. Het is buitengewoon onverstandig deze onvrede te negeren. Toch buitelden politici maandagavond al over elkaar heen om een graantje mee te pikken van de volkswoede rond het negeren van de anderhalve meter tussenruimte. Daarmee brengen zij de demonstranten een heldere boodschap: we zijn in jullie onbehagen niet geïnteresseerd. Jullie verdienen billenkoek. Jullie zijn ongehoorzaam geweest. Hebben jullie die tv-spot niet gezien? Alleen als we ons allemaal aan de regels houden, gaan er meer deuren open.

Natuurlijk is er iets mis gegaan: niemand had zich voorbereid op een massale opkomst. De gemeente niet, de organisatoren niet. Nu moest er razendsnel geïmproviseerd worden. Burgemeester Halsema liet, zoals ze het zelf zei, de demonstratievrijheid prevaleren boven de noodverordening.

Een zeer praktische reden bracht zij niet naar voren: dit was de beste manier om de Dam zo snel mogelijk leeg te krijgen. Als ze de ME er op af had gestuurd, was de binnenstad ongetwijfeld het toneel geworden van zware rellen tot laat in de avond. Zo´n optreden had bij een demonstratie tegen politiegeweld gewerkt als een rode lap op een stier. Bovendien zou het niet bij die ene avond zijn gebleven. Op zijn best was Amsterdam dan dagen lang het toneel geweest van nieuwe demonstraties en rellen.

In het Journaal protesteerde de voorzitter van Horeca Nederland, afdeling Amsterdam – ook al zo´n blanke – tegen de lankmoedigheid van de burgemeester. Hoe moesten de kasteleins na dit voorbeeld hun gasten nog uit elkaar halen? Blijkbaar hebben die liever rellen en knokpartijen met de ME rond hun terrassen.

De demonstratie op de Dam was een typisch voorbeeld van een bedrijfsongeval waar niemand iets aan kon doen. Gelukkig kozen de autoriteiten de minst slechte van alle slechte oplossingen. De volgende keer ongetwijfeld beter want dit mag niet meer gebeuren. Meer valt over deze zaak niet te zeggen.

Politici die nu ijverig en vol vreugde Femke Halsema – links, vrouw, burgemeester van de hoofdstad – staan af te branden moeten zich maar eens afvragen of zij n i e t door de coronacrisis overvallen zijn, of zij er zo vlot bij waren, of zij alles zo goed overzagen? Of zij door hun gebrek aan waarnemingsvermogen niet de zaak zo uit de hand lieten lopen dat we nu als volk een groot deel van onze welvaart in moeten leveren in ruil voor de volksgezondheid?

Waar wel meer over te zeggen valt, waar heel veel over te zeggen valt, is racisme in Nederland. Je moet niet proberen daar overheen te lullen. Het zegt veel over de stand van het land dat bij zovelen juist nu deze gevaarlijke impuls de overhand heeft gekregen.

Update: Forum voor Democratie eist dat burgemeester Halsema aftreedt vanwege haar beslissing om de demonstratie op de Dam ongemoeid te laten. Dit luidt ongetwijfeld ook de ondergang van partijleider Thierry Baudet in. Al op 15 mei presenteerde hij een FVD-Journaal onder de titel ‘Weg met de anderhalve meter’. Wat hij zaaide, werd op de Dam geoogst. Of niet soms?