Demonstreren moet altijd mogen maar is het ook altijd verstandig?

Burgemeesters moeten er niet toe over gaan demonstraties te verbieden tijdens de intocht van Sint Nicolaas. Integendeel, het is juist hun grondwettelijke taak om deze mogelijk te maken. Zij dienen – zo nodig met politie-inzet – de vrijheid van meningsuiting te garanderen ook als dat voor een groot deel van het publiek ongemakkelijk is. Kwestie van grondrechten. Dat schrijft Joost van Spanje op deze site.  

Hij heeft groot gelijk. In een democratische maatschappij hoort de overheid demonstraties pro- en anti-Zwarte Piet juist te faciliteren. Wie zijn mening wil uiten, mag doen en laten wat hij of zij wil zolang het maar geen smaad of laster wordt, dan wel in strijd komt met artikel 1 van de Grondwet.

Die vrijheid is zeer ruim. Daar hoort een optreden van Kick Out Zwarte Piet aan de kade waar de stoomboot aanlegt zeker bij  of een manifestatie voor het atheïsme tegenover de hoofdmoskee van de stad, uiteraard op vrijdag dan wel tijdens het Offerfeest. Dan immers zijn er een hoop moslims die je   kunt uitleggen dat Allah een hersenschim is. Als ze boos worden, is er de politie om een cordon te vormen. Niet op zondagochtend en evenmin op een ver industrieterrein waar alleen een verdwaalde werknemer rondloopt.  

Totaal eens met Joop van Spanje.  

Vers twee is of het wel zo’n goed idee is juist hoogtijdagen van de tegenpartij te kiezen om hen je mening onder de neus te wrijven. Je versjteert dan het feestje van de anderen en het is de vraag of zij daar en op dat moment zeer ontvankelijk zijn voor het alternatief dat je ze graag wil voorleggen.  

Het kan natuurlijk zijn dat je wel degelijk uit bent op confrontatie en conflict. Dan is het juist een goed idee om daarvoor momenten te kiezen die voor de tegenpartij wezenlijk zijn om een geloof of een traditie tot uiting te brengen.. Het is dan immers goed mogelijk dat je je tegenstanders tot misdragingen kunt provoceren om zo het neutrale gedeelte van het publiek achter je te krijgen. Het gaat in deze tijd tenslotte om soundbites en beeldflitsen.

De tegenstanders van Zwarte Piet lijken daarin te slagen. Dankzij de reactie van allerlei tuig op hun demonstraties – met name in Eindhoven – kunnen zij zich presenteren als vertegenwoordigers van de beschaving tegenover de barbarij. Dat levert hen de sympathie op van sleutelfiguren bij de media en bij overheidsinstanties. Zij zijn degenen die maatregelen kunnen nemen om Zwarte Piet buiten de wet te stellen. De politieleiding heeft dat bijvoorbeeld gedaan door de roetveegpiet verplicht te stellen bij interne sinterklaasfeesten. Ook het establishment van de grotere steden neigt tot zulke keuzes, net als de grote mediaorganisaties. Zo hebben de commerciële omroepen uit vrees voor gesodemieter rond hun gesponsorde programma’s Sinterklaas dit jaar alléén laten optreden, zonder enige secondant.  

Wie kiest voor confrontatie en conflict, neemt echter een groot risico dat ook nog eens twee gezichten heeft. Allicht creëer je een boemerangeffect. Je wordt zelf gezien als de agressor die geen beloning verdient voor zijn gedrag. Dat is bijvoorbeeld actiegroep De Grauwe Eeuw overkomen die voornamelijk hoon, spot en haat over zich heen heeft gekregen en het tegendeel van begrip.

Dat is nog niet alles. Wie voor confrontatie kiest, gaat voor de nederlaag van de tegenpartj. Die wil niet overtuigen maar afschrikken. Dan kun je jouw wil, jouw keuzes, jouw normen misschien wel dwingend opleggen maar je blijkt bij de verliezende partij een gevoel van wrok en miskenning achter te laten. Zij keren zich later bij andere gelegenheden en rond andere onderwerpen tegen je. Piet is wel weg maar het racisme   heeft door de zo geschapen rancune een vruchtbaarder voedingsbodem gekregen. Je hebt de moslims voor ogen gehouden dat Allah niet bestaat maar daardoor hun geloof des te steviger verankerd.

Wie de ander wil bekeren en overtuigen moet dat doen op momenten dat deze er het meest ontvankelijk voor is. Dat is niet als ze op de een of andere manier bezig zijn hun culturele, levensbeschouwelijke of religieuze eigenheid te vieren.  

Kortom, het moet mogen, dat demonstreren altijd en op elke plek maar toch: bezint eer ge begint.