Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Die vermaledijde elite

  •  
19-01-2010
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
108 keer bekeken
  •  
BNNVARA fallback image
Elites zijn er om neergehaald te worden, niet om serieus te nemen. Nee, juist de onderdeur neem je serieus. Die arme Jan met de pet. Want de onderdrukten: die hebben een unieke toegang tot de waarheid.
‘Vind je Wilders goed of fout, vertel op! De vraag naar je Wilders-quote is een lakmoesproef, een snelle manier om je te kunnen “plaatsen”: hoor je bij weldenkend Nederland of niet?’, aldus journalist en schrijver Herman Vuijsje in een opiniestuk in NRC afgelopen weekend. Het artikel is een aanval op politiek correct-Nederland dat zich verheven zou voelen boven Wilders en zijn kiezers. Die PVV-kiezers moet je serieus nemen, aldus Vuijsje, in plaats van ze hautain af te serveren. Het zijn namelijk geen racisten of rechts-extremisten, maar mensen met werkelijke problemen die door de gevestigde machten genegeerd worden.
Het is zo ongeveer het levenswerk van Vuijsje om de generatie van de jaren zestig met al zijn vermeende politieke correctheid te bekritiseren en het op te nemen voor de gewone man. En dat is dan misschien ook wel zo interessant aan Vuijsje: een babyboomer die zijn eigen generatie bekritiseert, maar dan wel in de termen van diezelfde protestgeneratie: zijn redeneringen zijn doortrokken van anti-autoritairisme.
Het allerergste wat er is, is je boven een ander willen plaatsen, willen moraliseren, de ander de les willen lezen. Elites zijn er om neergehaald te worden, niet om serieus te nemen. Nee, juist de onderdeur neem je serieus. Die arme Jan met de pet. Want de onderdrukten: die hebben een unieke toegang tot de waarheid. Met één been staan ze buiten de maatschappij en met één been staan ze erin en dat geeft hen een inzicht dat de elite, blind dankzij zijn eigen machtspositie, niet heeft. Een wijze les van vadertje Marx.
Het is opvallend hoe het politieke discours de afgelopen decennia bijna volledig bepaald is door babyboomers met hun preoccupaties. De politiek correcten van weleer, mensen als Jan Pronk en Marcel van Dam? Boomers. Hun grote vijand  Pim Fortuyn? Ook een boomer. Hoewel de werkelijke praktische politiek van alledag al lang door latere generaties wordt beheerst spreken zij met de woorden, de clichés en etiketten die bedacht zijn door de generatie die vlak na de oorlog geboren is.
Wat heeft Wilders nu werkelijk toegevoegd aan het verhaal van Fortuyn? Hij heeft het hoogstens wat geradicaliseerd met betrekking tot de islam. De rest is bekend: de ‘gewone hardwerkende’ Nederlander plaatst hij tegenover de grote boeman-elite van Den Haag, de formalistische overheid en de islamitische migranten. En die arme onderdrukte burger, die weet natuurlijk echt hoe de maatschappij in elkaar steekt (in tegenstelling tot de intellectuelen, die totaal de weg kwijt zijn, knettergek gewoon).
Altijd weer die obsessie met de elite. Het oude politiek correcte denken waar Fortuyn zich zo tegen verzette verschilde eigenlijk helemaal niet zo van het verhaal van de Rotterdamse politicus zelf. Het verschil is alleen dat in dat oude denken de blanke Nederlander werd voorgesteld als die verschrikkelijke elite en de buitenlandse immigrant als eeuwig onderdrukte buitenstaander.
Maar is dat wel zo, dat de elite nooit iets anders doet dan zijn eigen zaakjes veilig stellen? Of zou er misschien iets kunnen bestaan (ik noem maar iets geks) als een elite die het wel degelijk goed meent met de minder bedeelden in de maatschappij? En dan de onderdrukten, hebben die werkelijk het enige juiste beeld van wat er in de maatschappij gaande is, enkel en alleen vanwege hun maatschappelijke positie? Is de Telegraaf echt de krant van wakker Nederland?
En dan tenslotte: wie bepaalt wat de elite is en wie de onderdrukten zijn en waarop baseer je dat? In het anti-autoritaire denken doe je het vooral goed als onderdeel van de onderdrukte groep, dus het heeft zin om jezelf zo af te schilderen.
Mijns inziens zouden jongere generaties er goed aan doen het anti-elitaire verhaal van de babyboomers met enig wantrouwen te bekijken, in plaats van de termen daarvan klakkeloos over te nemen. Dat is moeilijk, want het anti-autoritairisme is zo langzamerhand deel uit gaan maken van zowel ons maatschappelijke geestesleven als ons gevoelsleven. Bij de gedachte aan een elite krijgen de meeste van ons, links of rechts, bijna automatisch een zuur en opstandig gevoel. Toch is het misschien niet helemaal van de pot gerukt om die groep mensen die heeft kunnen studeren en dagelijks een kwaliteitskrant leest eens serieus te nemen en met wat meer achting te behandelen. Die studie hebben ze niet voor niets gedaan. Waarbij ik overigens niet wil zeggen dat het volgen van een universitaire studie de enige mogelijkheid is om tot een gebalanceerd beeld van de maatschappij te komen.
Om terug te komen op de bewering van Vuijsje over de ‘Wilders-quote’: misschien bestaan er wel degelijk mensen die kritisch zijn over de denkbeelden van Wilders, niet omdat ze zo graag tot de ‘weldenkend Nederland’ willen behoren en willen ‘testen’ of iemand wel bij diezelfde almachtige club hoort, maar omdat ze zich daadwerkelijk zorgen maken over wat Wilders aan denkbeelden verkondigt. Die het daarom oprecht een kwalijke zaak vinden dat mensen op de PVV stemmen, wat voor reden ze daarvoor ook aanvoeren. Het is tijd dat we eens gaan luisteren naar wat mensen zeggen, in plaats van ze af te serveren of te omhelzen op basis van de maatschappelijke positie waar vanuit ze (zeggen te ) spreken. Laten we eindelijk het uitgekauwde wereldbeeld van de boomers eens achter ons laten. 

Meer over:

politiek, opinie
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.