Dring bureauwerk terug met vakmanschap

Diederik Samsom lanceerde een interessant idee bij Pauw en Witteman (15 september) waar hij sprak over zijn ervaringen die hij opgedaan had door als straatcoach een paar weken in een aantal wijken in Amsterdam te werken.

“Als je het ene na het andere gezin bezoekt om ouders te spreken over hun overlast veroorzakende zonen, dan ben je na een dag bek af. Straatcoaches doen dat full time, elke dag. Op het moment dat deze mensen van de frontlinie achter een bureau gaan zitten, gaan ze meer verdienen. Ik begrijp daarom heel goed dat ze een bureaubaan willen. Een oplossing om de beste mensen op straat te houden is te beslissen dat in eerste bureaubanen na het echte werk op straat, je minder verdient”.

Wat voor de straatcoach geldt, geldt ook voor de wijkagent en ambulancemedewerker. Maar je kunt ook denken aan de verpleegster, vmbo-docent en de UWV-medewerker die het nieuws aan iemand moet vertellen dat zijn of haar uitkering beëindigt.

Zijn idee ziet er in een grafiek zo uit: De verticale as staat voor ‘hoogte van salaris’, de horizontale as ‘de fysieke en mentale afstand tussen werknemer en klant/burger’. De genoemde werknemers zitten in de eerste kolom.

Is deze “vink-curve” billijk? Zeker, je moet heel wat in huis hebben om werk aan de frontlinie goed te doen. Je moet snel situaties in kunnen schatten die steeds weer anders zijn. Je moet alert kunnen reageren en beslissingen nemen en een houding aan de dag kunnen leggen die escalatie voorkomt. De coördinerende medewerker in de laag direct na het echte werk, heeft het veel gemakkelijker: de situatie en zijn collega’s zijn elke dag dezelfde, hij wordt zelden overvallen door verrassingen, laat staan dat hij te maken krijgt met subversieve tegenwerkingen. Als hij tijdens een altijd voorspelbare vergadering even niet oplet of er niet bij is, zal niemand dat opmerken en heeft dat nooit gevolgen.

Wat zijn de voordelen van de vink-curve? De mensen die het zware werk opknappen en veel voor hun kiezen krijgen, hebben er zo langzamerhand genoeg van alleen waardering te krijgen voor wat ze doen zonder dat ze er werkelijk voor beloond worden. Dat wordt rechtgezet (voordeel 1).

Modieuze consultants hebben het altijd over talent dat niet benut wordt. Het gaat dan altijd over medewerkers die eigenlijk op een veel hoger (management)niveau zouden moeten werken. Maar talentverspilling vindt ook plaats door mensen die beschikken over uitstekende sociale vaardigheden om in de frontlinie te kunnen excelleren, de organisatie in te zuigen. Van die dominante zuigkracht zijn we dan ook af (voordeel 2).

Wat kan je nog meer doen met de vink-curve? Al decennia lang hoor je de roep om de bureaucratie te verminderen. Daar wordt dan over gesproken. Maar met praten dring je papierwerk niet terug. Praten creëert nog meer bureauwerk, plannen, tussenrapporten en eindrapporten, onderzoek en commissies. Door de vakman sterk te maken en te steunen, heb je aan hem of haar als collectief een goeie om het veel te veel aan bureauwerk te vuur en te zwaard te bestrijden. En dan in de realiteit, niet in de papier-wereld.

Het veiligstellen en beschermen van vakmanschap pakt in alle opzichten goed uit, voor de werker, voor organisaties, voor de samenleving.

Deze column is een bewerkte versie van de column “Personeelsmanager, wees creatief” op ManagementSite (www.managementsite.nl)