Duurzaamheid, consumentenrechten en JFK

Vandaag is het Wereld Consumentendag. Bijna vijftig jaar geleden gaf John F. Kennedy op deze dag een toespraak, waarin hij voor de eerste keer wees op de noodzaak van het instellen en beschermen van vier basale consumentenrechten: het recht op veiligheid, het recht op informatie, het recht op keuzevrijheid en het recht op vertegenwoordiging. In 2010 wil Fairfood International consumenten aansporen om hun recht op te eisen wat de duurzaamheid van hun voedsel betreft.

Fairfood International is een campagne- en lobbyorganisatie, die zich richt op de bestrijding van honger en armoede door de levensmiddelenindustrie aan te sporen tot het verduurzamen van hun producten. Consumenten kunnen daar een belangrijke rol bij spelen, daarom betrekt Fairfood ze in haar campagnes voor meer duurzaamheid. Toegang tot duurzaam eten en drinken is immers ook een consumentenrecht.

Het recht op veiligheid gaat verder dan beschermd worden tegen gevaarlijke productiedefecten. De veiligheid van onze leefomgeving valt er ook onder; het beschermen van de hele mensheid, die onderling samenhangt door handel en productieketens. In het recht op informatie wordt niet alleen voorzien door het beschikbaar zijn van tv-reclames en glossy productcatalogussen. Het houdt ook in dat productieketens transparant dienen te zijn, duidelijkheid moet bestaan over keurmerken, en informatie over het feit dat niet-duurzame productie en consumptie een belangrijke oorzaak zijn van armoede en klimaatverandering. We hebben het recht om te weten wat we eten: niet alleen welk effect het heeft op onszelf, maar ook op de situatie van mensen aan het andere eind van de productieketen.

Consumenten moeten gebruik maken van hun recht op keuzevrijheid en eisen dat duurzame en eerlijke producten in het hoofdassortiment worden opgenomen. Het recht op vertegenwoordiging houdt in dat de toegenomen bezorgdheid van de consument over producten waar een sociale, economische of milieukwestie aan kleeft, in grotere mate geuit moet worden. Bedrijven in de levensmiddelensector waarvoor duurzaamheid nog geen vanzelfsprekendheid is, moeten op hun beurt gehoor geven aan deze bezorgdheid en daar ook naar handelen. Een actieve opstelling van de consument kan een effectieve manier zijn om merkeigenaren eigen verantwoordelijkheid te laten nemen voor de duurzaamheid van hun producten.

De richtlijnen van de VN voor de bescherming van de consument zijn aangenomen in 1985 en uitgebreid in 1999. Ze beginnen met de stelling: “Consumenten zouden het recht moeten hebben op beschikbaarheid van niet-gevaarlijke producten, naast het recht om voorvechter te zijn van eerlijke en duurzame economische en sociale ontwikkeling en milieubescherming.”

President Kennedys beroemde opmerking uit 1962 was dat per definitie iedereen een consument is. In de geïnternationaliseerde en onderling verbonden wereld van vandaag gaat dat verder dan landsgrenzen: we zijn in feite één grote gemeenschap geworden. En van deze gemeenschap lijden meer dan een miljard mensen extreme honger. Fairfood streeft ernaar om dat aantal te verminderen door 1400 bedrijven in meer dan 60 landen aan te sporen om de duurzaamheid van hun producten te verhogen. Hieraan werken de lobbyisten in Amsterdam, Londen en Berlijn en binnenkort ook in New York, San Francisco, Sao Paulo, New Dehli, Sidney en Johannesburg. Gelukkig zijn er steeds meer bedrijven die deel willen uitmaken van deze structurele oplossing voor extreme honger en armoede.

Kennedy sloot zijn toespraak van ongeveer een halve eeuw geleden af door te zeggen: “Geen van deze aanbevelingen zijn duur om uit te voeren. Maar ik ben ervan overtuigd dat ze van enorm belang kunnen zijn voor het welzijn van ieder Amerikaans gezin.” Dit jaar wil Fairfood ter gelegenheid van de Wereld Consumentendag zowel bedrijven als consumenten aansporen om deze basisgedachte naar een hoger plan te tillen. Fairfood gelooft dat dit enorm zal bijdragen aan het welzijn van iedere wereldburger.