Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Dweilen met de kraan open: hoe gedrag veranderen als er niets verandert?

  •  
24-11-2021
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
257 keer bekeken
  •  
Gewonden bij rellen in Rotterdam door schieten politie

© ANP / VLN NIEUWS

Ook de overheid heeft een taak; sociale activiteiten niet steeds zien als luxe en ze daarom maar wegbezuinigen, maar er juist extra in investeren.
Rotterdam, Breda, Eindhoven, Tilburg, Oosterhout, het waren afgelopen week brandhaarden van ongeregeldheden of geweld. Na de uitbraken in de steden komen kopstukken in het nieuws om met spierballentaal de gebeurtenissen te veroordelen. Onze premier heeft het over ‘puur geweld van idioten’. In achtergrondanalyses over de gebeurtenissen gaat het over het verband met frustratie van hooligans door het niet toelaten van publiek in stadions, frustratie van jongeren door het vuurwerkverbod of frustratie door vroege sluiting van horecagelegenheden.
Lector Eysink Smeets zei voorspeld te hebben dat door maatschappelijke polarisatie steeds meer geweldsuitingen zouden plaatsvinden. Ook zou geweld gemakkelijk overslaan van de ene naar de andere locatie. Hoogleraar Jacquelien van Stekelenburg spreekt van verticale polarisatie, polarisatie tussen overheid en burgers. Allerlei groepen bij wie de onvrede wordt aangewakkerd, nemen deel aan protesten. Niet in het minst door populisten op sociale media neemt het wantrouwen tegen de overheid toe. Groepen voelen zich gelegitimeerd door gebeurtenissen zoals de toeslagenaffaire, sluiting van horeca of de 2G-maatregel die een tweedeling zou scheppen en groepen zou achterstellen. Door al deze gebeurtenissen op één lijn te stellen ontstaat een giftige cocktail van ongenoegens met explosieve gevolgen.
Opbouwwerk De vraag is nu of we op rellen moeten reageren door snel harde tegenmaatregelen te nemen, of door te investeren in maatschappelijke opvoeding. Maar als je tegenwoordig termen laat vallen zoals maatschappelijke opvoeding of opbouwwerk, dan word je bekeken alsof je een fossiel uit de vorige eeuw bent. Toch zijn sociaal fundament en samenlevingsopbouw belangrijke componenten voor een gezonde maatschappij. Door allerlei invloeden, zoals persoonsverheerlijking en neoliberaal marktdenken is het individu centraal gesteld, en sociale ontwikkeling op het tweede plan gekomen. Ook is er een ideaalbeeld van de zelfverantwoordelijke succesvolle persoon, en wie niet aan dat beeld voldoet wordt vanaf de kindertijd gediagnosticeerd en individueel behandeld. Of, als dat niet lukt, uitgestoten en gemarginaliseerd. Dus veel wordt geïnvesteerd in individuele benaderingen, terwijl opbouwwerk en diepte-investeringen in de samenleving steeds verder zijn afgebroken.
Het begint al bij scholen die zich moeten richten op de kerntaken van vaardigheden leren en competenties ontwikkelen, en die roepen dat ze geen opvoedingsinstituut zijn. Maar als de ouders, die het erg druk hebben het ook af laten weten, wie is er dan nog verantwoordelijk voor de maatschappelijke vorming? In de samenleving is er weinig aandacht voor positieve maatschappelijke dienstverlening. Samen constructieve activiteiten ondernemen vindt doorgaans plaats in de directe leefomgeving, de kleine wereld. In die wereld zien we initiatieven zoals familiebedrijven die er alles aan doen hun klanten en personeel dichtbij te houden, buren die koken voor elkaar, kleding ruilen, vrijwilligerswerk bij verenigingen, door de samenleving gedragen evenementen enz. De waarde die daarmee gecreëerd wordt valt helaas niet terug te lezen in spreadsheets en de BPP-cijfers, waarop neoliberale politici hun beleidskeuzes baseren. Toch zou, zonder al die “onrendabele” lokale activiteiten, het fundament onder de samenleving uit vallen. Waarschijnlijk zou dat tot nog veel duurdere protesten en vernielingen leiden als gevolg van de verdere individualisering en ontheemding van “het volk”.
Terugkijken ten behoeve van de samenleving van morgen We hoeven en kunnen niet terug naar de samenleving van vorige eeuw, maar het is wel zinvol om na te denken over hoe een sociaal fundament in de toekomst op een goede manier vorm kan krijgen. Misschien moeten we pilots en lokale initiatieven inbedden in vaste structuren. Maar ook in het onderwijs kan onder de noemer maatschappelijke dienstverlening veel worden gedaan om zorg en verantwoordelijkheid voor elkaar te leren nemen. De toekomstige sociologen kunnen de taak op zich nemen om bestaande initiatieven goed te inventariseren en in te bedden in een wetenschappelijk kader.
Ook de overheid heeft een taak; sociale activiteiten niet steeds zien als luxe en ze daarom maar wegbezuinigen, maar er juist extra in investeren. Het kost weinig tijd en moeite om iets af te breken, maar veel investering om het weer op te bouwen. Daarom moet er ondersteuning komen voor maatschappelijke initiatieven en deze moeten door de overheid in een goede structuur worden geborgd.

Meer over:

opinie
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.