Een ander Europa is nodig

In mijn vorige blog was ik geëindigd met de conclusie dat het verheffingsideaal het heeft afgelegd tegen marktwerking. Welvaart weegt zwaarder dan democratische rechten. De ontwikkeling van de burger op alle lagen, heeft plaats moeten maken voor ongeremd consumentisme.

Wat opvalt is dat de politieke leiders in Europa geen van allen het lef hebben om gebruik te maken van hun politieke ruimte. De kiezer geeft voor een bepaald aantal jaren zijn zeggenschap over aan zijn  parlement. De regeringen die daaruit voortkomen kan tegen alle peilingen in, de moeilijke maatregelen door zetten. Het is dan bizar om te zien dat ministers tegen maatregelen zijn en blijven die onvermijdelijk zijn. Minister Bleker is wel het duidelijkste voorbeeld die om de haverklap op zijn vingers wordt getikt door Europa. De kiezer naar de mond praten is blijkbaar belangrijker dan het voeren van beleid dat een uitweg biedt uit de huidige crisis.

Het is ook uiterst twijfelachtig om consumentenpolitiek te bedrijven, omdat het in veel gevallen niet tot het gewenste resultaat leidt voor de burger. Verhoging van de maximumsnelheid leidt niet tot minder files of significant kortere reistijden. Het verhoogt wel de kans op ongelukken en daarbij een grotere kans op een ernstiger afloop. Of het dwingen van de Griekenland tot enorme bezuinigingen die de binnenlandse Griekse economie helemaal plat legt, leidt niet tot oplossing van de crisis in de Eurozone. Ook de met veel bombarie afkondigde verruiming van het EFSF leidt niet tot een structurele oplossing. Nu al twijfelt de markt aan de solvabiliteit van Frankrijk, met alle risico’s van dien.

Wat de crisis vooral blootlegt is het gebrek aan Europa. Een Europa waar landen hun eigen deelbelang weigeren op te geven voor een algemeen Europees belang. Op allerlei deelterreinen gaan nationale overheden dwarsliggen bij Europese voornemens en besluitvorming. Merkel roept wel om meer Europa, maar wil wel het laatste woord hebben. Ondertussen is de grote van het EFSF alweer te klein en gaan we af op de volgende ronde in de crisis, totdat het definitief afgelopen is. Want als de financiële markt Frankrijk in het verdachtenbankje plaatst, is Leiden in last.

Eigenlijk gaat de vraag niet meer over wie er betaalt en hoeveel, maar wat een rechtvaardige verdeling van de schuld is. Merkel, Sarkozy maar ook Rutte blijven proberen de problemen af te wentelen op die landen en burgers waar de crisis momenteel de grootste problemen en schuld veroorzaakt. Daarbij gaan ze wel voorbij aan het feit dat de check & balances in de Eurozone ontoereikend waren, welk een direct gevolg is van politieke onmacht en onwil.

Nu de huidige leiders vast blijven zitten in verouderde denkpatronen, ligt voor de oppositie de belangrijke taak om de belangen van de burgers te behartigen. De initiële steun van de oppositie was logisch om een directe crash van het systeem te voorkomen. Maar aangezien de structurele oplossingen uitblijven en de afgrond bijna onvermijdelijk op ons afkomt, wordt het tijd dat de oppositie paal en perk stelt aan de zinloze maatregelen van de huidige leiders.

De Nederlandse oppositie dient eensgezind met een structurele aanpak te komen en daar hun steun aan te verbinden. Aangezien de PVV wegvlucht in een merkwaardig onderzoek over de terugkeer van de gulden, heeft het kabinet weinig ruimte. Daarbij moeten onconventionele oplossingen niet gemeden worden. De crisis is dat tenslotte ook niet.

Een van de voorwaarden voor een goed functionerende democratie is dat alle partijen hun verantwoordelijkheid nemen. De Nederlandse regering faalt daarin omdat zij zich overgeeft aan de populistische koers. Hoe impopulair het ook moge zijn. De oppositie heeft een mogelijkheid om de regering daartoe te dwingen. Het vereist wel dat de gezamenlijke oppositie inziet dat de huidige koers onvermijdelijk tot een crash leidt. Soms is een volledige out-of-the-box aanpak de enige manier om zaken weer te ordenen. Niet alleen op financieel-economisch terrein maar ook als het gaat om herstel van democratische waarden, waarbij de huidige crisis als hefboom dient.

Dit artikel verscheen eerder op de weblog van Hans Groen