Een breder wit perspectief

‘Zwarte piet is geen racisme’, beet een goede autochtone Nederlandse vriend me toe, toen ik probeerde uit te leggen waarom ik bezig ben met Kroeshaar.com en waarom dit alles – van kroeshaarissues tot en met zwarte piet – wel degelijk z’n oorsprong heeft in ons slavernijverleden. Nog voor de discussie goed en wel op gang kwam liep hij woedend weg, mijn huis uit, omdat ik – die met het vingertje wees – hem uitgemaakt zou hebben voor racist. In heel mijn leven heb ik nog nooit zoiets meegemaakt.

Om je een idee te geven, met Bill een goede Amerikaanse vriend van mij – die toevallig ook wit is – sprak ik over ‘white privilege’. Nog voor ik uitgesproken was vertelde hij dat hij bij de New School waar hij doceert, een lezing had bijgewoond van een zwarte vrouw over vrouwenrechten en witte privileges.

Onbevoorrecht “Ik voelde me behoorlijk aangevallen tijdens die lezing”, zei hij. “Het feit dat ik totaal onbevoorrecht ben opgegroeid maakte dat ik voelde dat mij onterecht dingen werden aangepraat, puur en alleen omdat ik wit ben. Het heeft echt een tijdje geduurd, voordat bij mij het kwartje viel: dat ik ondanks mijn bescheiden afkomst, toch nog meer privileges heb als witte man dan menig zwarte man die het misschien zelfs verder heeft geschopt.” Bill eindigde met: “Als het bij mij – een progressieve film director uit New York – een tijdje heeft geduurd voordat ik het snapte, ben ik bang dat bij een heleboel witte mensen het kwartje nooit zal vallen.”

Deze twee conversaties illustreren voor mij het verschil tussen Amerika en Nederland als het om racisme gaat. Ik denk niet dat ik hoef uit te leggen wat Bill van pieterbaas vindt.

Serieus genomen Hoewel men er vaak vanuit gaat dat racisme in Amerika veel erger is dan in Nederland, zijn ze hier duidelijk veel verder met de discussie. De gevallen die je te horen krijgt, kun je te zien krijgen en krijg je te zien omdat er hier überhaupt een discussie mogelijk is. Het wordt al langer serieus genomen daarom wordt het ook zo openlijk besproken en aangekaart.

Amerika is een land van immigranten waar vanaf de oorsprong al rekening gehouden moest worden met sentimenten van verschillende culturen om de autochtone bewoners te kunnen verslaan, het land over te kunnen nemen en op te kunnen bouwen. Nederland is echter een kolonisator die er baat bij had de sentimenten van verschillende volkeren in overzeese gebieden tegen elkaar uit te spelen. Verdeel en heers, voor eigen economisch gewin. Daar zit een fundamenteel verschil in.

Normale conversatie De manier waarop er naar niet-Europese culturen wordt gekeken en met bijbehorende sentimenten wordt omgegaan is historisch anders. Het feit dat er in Nederland nooit een normale conversatie over dit beladen onderwerp heeft kunnen plaatsvinden komt volgens mij dan ook door het koloniaal verleden.

De Van Dale beschrijft kolonialisme als: denk- en handelwijze van een koloniale mogendheid. Als kind uit de voormalige kolonie Suriname heb ik zelf heel lang gedacht en gehandeld naar de manier waarop autochtone Nederlanders denken, of het nu in mijn eigen voordeel was of niet. Zo heb ik heel lang geloofd dat Nederland een tolerant land was waar racisme niet of nauwelijks voorkwam.

Overal hetzelfde Nu weet ik dat mensen overal hetzelfde zijn. Nederland mag dan een uniek klein landje zijn, maar zoals overal ter wereld zullen er ook in Nederland altijd genoeg racisten zijn om racisme in leven te houden en zullen er altijd incidenten zijn die ons – vervelend genoeg – aan een pijnlijk verleden blijven herinneren. Het enige wat verheldering kan opleveren is eerlijke, open communicatie.

Behalve van zwarte Amerikanen leer ik hier overigens net zo goed van witte Amerikanen als het om racisme gaat. Bijvoorbeeld van Chris Mattew en Rachel Maddow, die structureel en feitelijk duidelijk maken hoe racistisch President Obama wordt bejegend. Ook van Seth Meyers die bij Twan Huys zegt: “Don’t be fooled. Just because we have a black President doesn’t mean there is no racism in America.” En van Larry King die tegen Tyler Perry zegt: “It is said that the black woman is the strongest individual figure in America.” En zelfs van een witte reporter die na een interview met Malcolm X verbouwereerd zegt dat X gelijk had.

Breder wit perspectief Deze gebeurtenissen halen het nieuws in Nederland misschien niet, maar ze verrijken wel de discussie over racisme en hebben mij als zwarte vrouw zeker tot een rijker mens gemaakt. Met name door mensen als Time Wise, schrijver van het boek ‘White like me’ en Tanner Colby van ‘Some of my best friends are Black’ heb ik racisme vanuit een breder wit perspectief leren bekijken.

Het zal misschien nog wel even duren voordat er soortgelijke boeken uitkomen in Nederland, maar ik heb goede hoop. Niet alleen door mensen zoals Anouk en Jerry Arens, maar ook door Martijn Krabbé. Hij merkte op dat het bedrijf dat een sollicitant in eerste instantie had afgewezen op kleur, excuses had aangeboden voor de manier waarop de sollicitant kennis had genomen van de afwijzing, maar niet van de vorm.

Dit artikel verscheen eerder op kroeshaar.com