Een diploma is te koop

In Nederland bestaan verschillende commerciële scholen voor het voortgezet onderwijs met een eigen merk. Op een daarvan heb ik het afgelopen jaar wiskunde gegeven. Daarnaast geef en gaf ik wiskunde op een reguliere school VO. Juist doordat ik op beide scholen les gaf, ging ik het mechanisme zien dat een particuliere commerciële school VO zo bijzonder maakt. Ik beschrijf de werking ervan met wat sfeerbeelden.

De meeste ouders die aankloppen bij een particuliere school zijn ouders die vanwege hun vermeende status het niet kunnen verkroppen dat hun kind het basisonderwijs heeft verlaten met een VMBO-advies. Daarnaast ouders die niet accepteren dat hun zoon of dochter in het reguliere onderwijs al heel snel niet in staat blijkt te zijn een HAVO- of VWO-niveau aan te kunnen. Deze ouders zoeken de oplossing buiten het reguliere onderwijs en vinden zo de weg naar het particuliere onderwijs. Ze schrikken er niet van terug een bedrag van zo’n 20.000 euro per jaar te gaan betalen. Zo’n school neemt, commercieel gedreven, de illusies van de ouders over en sluit, net zoals de ouders dat al jaren doen, de ogen voor het werkelijk gebleken niveau van zoon of dochter. Vanzelfsprekend ontstaan zo HAVO-klassen op VMBO- en VWO-klassen op HAVO-niveau.

Doordat op deze scholen de docenten met kleine klassen werken en zich dagelijks vol overgave inzetten, komen ze toch een heel eind een klas op een beetje niveau te tillen. Maar het wordt hen niet makkelijk gemaakt. Deze leerlingen weten namelijk vanaf hun geboorte niet anders dan dat ze alles krijgen, zonder daar ook maar enige moeite voor te hoeven doen. De gevolgen die dit heeft voor het leren, en vooral voor het moeten leren, laten zich gemakkelijk raden. Dat het toch in veel gevallen goed afloopt, komt doordat ouders de docenten te hulp schieten. Met financiering van bijles buiten de school.

En dan… dan is er een groep ouders die een zoon of dochter aandraagt die wel het niveau heeft om op een reguliere school prima mee te kunnen. Deze ouders zien echter het reguliere onderwijs als meer iets voor het volk. Ze willen voor hun zoon of dochter het beste wat er is. Als iets duur is, is het heel erg goed, is hun gedachtegang. Deze leerlingen nu, komen in het illusiegestuurde onderwijs in een klas waar zij de enigen zijn die het programma aankunnen. Zij zien elk uur van elke schooldag een docent vier keer iets uitleggen, terwijl zij het al na één keer snappen. Ze krijgen gemakkelijke toetsen omdat docenten de overige leerlingen niet willen ontmoedigen. De ouders van zo’n leerling leven vijf tot zes jaar in de veronderstelling voor 100.000 euro het allerbeste onderwijs voor hun zoon of dochter te hebben gekocht.

Bij deze ouders gaat het bij aanschaf altijd om grote bedragen. Dat leerlingen daar veel van mee krijgen, merk je dagelijks in de les. Zoals een leerling naar aanleiding van een wiskundesom, met vooraf in haar ogen één en al ongeloof, alsof ze water zag branden, eens aan mij vroeg: “Meester, van 10.000 euro kan je toch geen auto kopen?”

Het is een bizarre wereld, dat particuliere onderwijs. De docenten geven in een bevoorrechte enclave les aan regulier onderwijs drop-outs. En aan leerlingen die beter zouden verdienen en waarvan de ouders zich behoorlijk bekocht zouden moeten voelen. Voor deze leerlingen van niveau is geen aandacht. Alle aandacht van de docenten gaat uit naar de meerderheid van de leerlingen om die rommelend aan goede cijfers te helpen. Ouders betalen immers fors voor een diploma en verwachten, en eisen zelfs, geen onvoldoendes te zien op de schoolrapporten. Gezien de mate waarin geld een rol speelt, kan je inderdaad zeggen dat op particuliere scholen een VWO- of een HAVO-diploma te koop is.