Een feministische komedie uit Saoedi-Arabië

Er zijn dingen die ik nooit van mijn leven verwacht te zullen zien. Een vrouwelijke paus, een astronaut op Mars, een president van Nederland en nog zo wat van die zaken. Daar hoorde ongetwijfeld ook bij ‘een feministische liefdeskomedie uit Saoedi-Arabië’. En die laatste kan ik schrappen want ik zag ‘m deze week.

Barakah Meets Barakah, te zien op Netflix , is geen cinematografisch meesterwerk maar wat het toont levert meer verbijstering en verwarring op bij de kijker dan een hele week Sharkweek bingewatchen op Discovery. Allereerst omdat de film er überhaupt is. Er worden sinds mensenheugenis geen films gemaakt in het olierijk. Want Allah zou er problemen mee hebben of zoiets. De enige bioscoop in het land vertoont louter wetenschappelijke documentaires.

Toch heeft Mahmoud Sabbagh zijn debuut kunnen maken. En de komedie bevat, in het land waar de doodstraf staat op levenslust, meer rebelsheid dan alle Tarantino-films bij elkaar. De film gaat over een sympathieke gemeenteambtenaar die zoals alle ambtenaren verplicht bezig is met bureaucratische activiteiten. Maar Barakah heeft een goed hart waar hij vaak met zijn hand over strijkt als een burger weer eens de regels heeft overtreden. Hij wordt verliefd op een vlogster – Bibi Harith, gespeeld door de oogverblindende Fatima Al Banawi – een mode-icoon op instagram met een miljoen volgers. Hij droomt er van haar te versieren maar dat is in Saoedi-Arabië praktisch onmogelijk. “Ik heb nog nooit de hand van een meisje vastgehouden”, roept hij op een gegeven moment radeloos uit. Dan gebeurt het onverwachte, zij gaat achter hem aan.

Het is niet alleen het verhaal dat je de mond doet openvallen maar ook alles er omheen. De enige personen die in Barakah Meets Barakah gesluierd rondlopen zijn de mannen met hun keffiyeh, de traditionele doek waarmee ze hun hoofd bedekken. Er wordt alcohol geschonken. Er wordt gedanst, een middelvinger opgestoken. En nog veel meer. Als klap op de vuurpijl werd de film officieel namens het land ingezonden voor de Oscars.

Barakah Meets Barakah is een onschuldige komedie maar natuurlijk vooral een politieke film waarin opgekomen wordt voor vrouwenrechten, voor vrijheid, voor vooruitgang en tegen achterlijkheid. Er wordt door de jonge generatie luid geklaagd over het feit dat er niks mag in het land. De hoofdpersoon bladert door het fotoalbum van zijn oom en ziet dat het niet altijd zo is geweest. Er was een tijd dat vrouwen zich niet in allesbedekkende kleden hulden, dat mannen en vrouwen hand in hand over straat konden lopen, dat er plezier gemaakt werd, kortom dat het leven geleefd werd.

Daar kwam volgens de film een einde aan door een terroristische actie. In 1979, kort nadat in Iran het bewind van de sjah omver was geworpen, gijzelden islamistische extremisten een groot aantal mensen in de Al-Masjid al-Haram moskee in Mekka, het grootste heiligdom van de islamitische wereld. Na twee weken opende het leger de aanval om de gijzeling te beëindigen. Honderden mensen kwamen om het leven. Als reactie besloot de Saoedische regering veel strengere islamitische regels op te leggen, vanuit het idee dat ze de extremisten zo de wind uit de zeilen konden nemen.

Natuurlijk kun je als kijker bedenken dat het een boodschap is die de regering graag uitdraagt. Dat zeggen critici ook, dat de film een propagandamiddel is om duidelijk te maken dat er in Saoedi-Arabië een andere wind waait, of die illusie wil wekken, afhankelijk van hoe je de ontwikkelingen inschat. Maar dan nog geeft de film een inkijk in een wereld waar we nooit komen en heel weinig van horen. Han van der Horst stelde vorige week in Joop Café dat Saoedi-Arabië een blinde vlek is in de journalistiek. Deze film gedraaid in Jeddah, naar verluidt de minst strenge stad van het land, doet een kiertje open en laat het licht vallen op een duister land.

De komedie is echter niet alleen een vrolijke blik in een onbekende wereld. Saoedi-Arabië is, net als bijvoorbeeld Iran, het bewijs dat landen en samenlevingen wel degelijk terug in de tijd kunnen gaan, dat vooruitgang en verworvenheden geen vanzelfsprekendheden zijn. Wilders verklaarde recent in de Kamer dat hij terug wil naar het Nederland van vóór 1850 – ja, de tijd dat bijvoorbeeld vrouwen niks te zeggen hadden. Zijn aanstaande opvolger Baudet koestert de 19e eeuw ook. En beide mannen hebben een hele schare vooral mannelijke fans die net zo dwepen met het veelal verzonnen verleden en de vooruitgang haten.

Om hen de wind uit de zeilen te nemen worden er door de gewone politiek – stap voor stap – maatregelen doorgevoerd om ze koest te krijgen. Tot in het absurde. Mark Rutte durft geen Prettige Feestdagen meer te zeggen, Sybrand Buma wil dat het volkslied er bij de kinderen in geramd wordt. En in de Kamer hangt voor het eerst in de geschiedenis plots een vlag om te bewijzen dat we toch echt allemaal heel veel van Nederland houden. Wat is de volgende stap? Ik zou bijna het oude geuzenlied aanheffen: O Nederland, let op u saeck.