Een politicus die het goed bedoelt, is meestal geen goede politicus

Job Cohens aftreden toont hoe grillig en wreed het politieke lot kan zijn — veel meer dan in de sport of showbusiness. Als sportheld of filmster blijven de publieke verwachtingen beperkt tot dat ene kunstje; maar de politicus offert zijn hele persoon aan het publiek. Vooral in de landelijke politiek moet hij (of zij) van vele markten thuis zijn. De politicus is tegen wil en dank het morele referentiekader van een samenleving die schijnbaar permanent in psychoanalyse verkeert.

Na die historische persconferentie als ideale opvolger van Wouter Bos is Cohen nooit meer in vorm gekomen. Over zijn communicatieve gebreken als verklaring hiervoor is genoeg geschreven — te star en gespannen en nooit in staat een bondig en helder verhaal te houden.

Maar het is de vraag of het zo simpel ligt. 

Cohens aftreden lijkt eerder het gevolg van het negeren van Machiavelli’s devies dat de politicus die het goed bedoelt meestal niet een goede politicus is. Machiavelli stelde dat je in de politiek eerst de macht dient te veroveren alvorens een politiek van het goede te kunnen voeren. “Want er is zo’n groot verschil tussen hoe men leeft en hoe men zou moeten leven dat iemand, die wat men doet verwaarloost voor wat men zou moeten doen, eerder zijn ondergang dan zijn redding tegemoet gaat. Want een man die zich altijd en overal goed betoont, gaat noodzakelijk te gronde te midden van zovelen die niet goed zijn.”

Cohens streven naar een “fatsoenlijke samenleving” kon dus nooit het middel zijn om de PvdA weer groot te maken. Tot aan zijn laatste persverklaring toe heeft dit misverstand hem dwarsgezeten. Cohen verklaarde dat Nederland een “coalitie van de goedwillenden nodig heeft.” Nee, het doel van de PvdA had moeten zijn de macht te heroveren (bv. door veel eerder de steun aan Rutte I in te trekken).

Hameren op het eigen morele gelijk volstaat niet en werkt vaak zelfs averechts. In de politiek geldt een andere strategie: die van opportuniteit, realiteitszin en doorzettingskracht.

Ten slotte, het is opvallend dat Cohen nauwelijks openlijk gesteund dan wel bekritiseerd is geweest door prominente PvdA’ers. Dat niemand is opgestaan in een zulk onrustige periode, dat zegt iets over de labiele toestand van de PvdA.

Het is dus de hoogste tijd voor een nieuwe generatie sociaaldemocraten.