Een zwarte dag in Hilversum

Het EO-radioprogramma Dit is de Dag gaat een dagje uit, op excursie. Om het eigen witte privilege aan de kaak te stellen wordt voor één keer de bijna geheel witte redactie ingeruild voor een zwarte. Ze gaan de ‘bijzondere uitdaging’ aan, aldus eindredacteur Wim Eikelboom. Een beetje van het niveau: eens kijken hoe die anderen, de exoten, het doen, schrijft Joop-redacteur Hasna El Maroudi.

Trots laat presentator Renze Klamer via Twitter weten even een dagje zijn witte priviliges opzij te zetten. “Vandaag maken we ‘Dit is De Dag Op Zwart'”, schrijft hij. Voorwaar, een zwarte dag in Hilversum. Even dacht ik dat het om een grap ging, om in te spelen op de vele discussies over kleur, witte privileges en discriminatie. Want zeg nou zelf: zo dom kan een voltallige redactie toch niet zijn? Dat ze daadwerkelijk denken dat een dergelijke ‘ludieke actie’ ook maar een millimeter bijdraagt aan het overkoepelende probleem van discriminatie op de werkvloer en witte redacties? Maar nee, Klamer en zijn kompanen denken echt dat zij hun witte privileges even één dag opzij kunnen zetten en dat de wereld daar dan beter van wordt.

Beste, lieve, Klamer. Je hebt het zo ontzettend fout. Fouter kan haast niet. Hoe graag je het misschien ook zou willen, je witte privilege kún je niet opzij zetten. Het is geen hoedje dat je afdoet wanneer je het even niet op wil. Sterker nog: door een ander – een zwarte – even een dagje het spotlicht te gunnen, benadruk je des te meer dat jij de witte baas bent. Superieur aan die andere, die anders niet zou kunnen doordringen tot jouw witte redactie. Voor deze ene keer maak je echter een uitzondering. Niet structureel, maar bij wijze van experiment. “Eens kijken hoe die anderen, de exoten het doen.” Dat schuurt niet alleen, nee, dat brandt en doet verdomd veel pijn. Je noemt het maken van deze uitzending zelfs “een bijzondere uitdaging”, waarmee je het eigen failliet te meer benadrukt. “Kijk die malle zwartjes toch, een radioprogramma proberen te maken. Ha ha! Nou, wij witjes helpen ze wel even.” Hoezo, een bijzondere uitdaging?

Ja, Nederlandse nieuwsredacties zijn witte bolwerken. Op menig redactie is geen plek voor iemand met een kleur. Niet vanwege rabiaat rechtse racismus of uit weerwil, maar simpelweg omdat het “wat de boer niet kent dat vreet-ie niet”-principe ook geldt voor de werkvloer. Dat verander je niet door de uitzending voor één keer door zwarten te laten maken. Sterker nog, met zo’n uitzending zend je een signaal uit dat deze zwarte radiomakers niet goed genoeg zijn, maar voor deze ene keer – dank u, oh witte man! – gun je ze de spotlichten.

Het excuus dat bij dit soort zaken vaak wordt gebruikt, “ze zijn er niet” (dat voor zowel vrouwen aan tafel als niet-witten op redacties wordt gebruikt), gaat niet op. Dat bewijst bijvoorbeeld de succesvolle jongerenzender FunX – waar mijn tweelingbroer Hassan al bijna een decennium diverse programma’s maakt –. “Wanneer je bij ons de redactie oploopt, zie je een afspiegeling van die bevolking. Zo moeilijk als het op andere redacties wordt gemaakt kan het niet zijn. We hebben het hier niet over aliens, maar over Nederlanders”, zegt FunX-presentatrice Shayveca Krueger deze week in de Volkskrant. En in die laatste zin schuilt de oplossing van het probleem.

Het witte Hilversum gaat met niet-witte Nederlanders om alsof het buitenaardse wezens zijn. Om ze te bereiken, maar ook om ze op de redacties te integreren. Het is geen hogere wiskunde waar NASA voor ingeschakeld hoeft te worden. Zet je eigen vooroordelen gewoon opzij, behandel ons als mede-Nederlanders, en kap met stigmatiserende en domme acties als “zwarte radio”.

Er moet ook bij de redactie een lampje zijn gaan branden; de term bijzondere uitdaging is inmiddels verwijderd