De sleutel voor eerlijke verduurzaming ligt nu bij de lokale politiek

Mensen met een laag inkomen gaan meer bijdragen aan verduurzaming onder Rutte III, terwijl rijken en bedrijven de dans ontspringen. Dat is kort gezegd de conclusie van het rapport dat Milieudefensie deze week presenteerde. Nu het kabinet het op dit vraagstuk laat afweten, is met de gemeenteraadsverkiezingen voor de deur de lokale politiek aan zet. Vrijwel iedere partij, van Partij voor de Dieren tot VVD, loopt in hun lokale verkiezingsprogramma weg met vergroening en verduurzaming. Ondertussen blijft de belangrijkste vraag onbeantwoord: wie betaalt de rekening?

Neem Den Haag, misschien wel de meest verdeelde stad van het land. Waar straten en lanen scherpe scheidslijnen vormen tussen wijken met de hoogopgeleide, succesvolle happy few en mensen die de eindjes aan elkaar knopen met onzekere banen in een slecht onderhouden huurwoning. Ja, er gebeuren mooie, duurzame dingen in Den Haag. Buren leggen samen zonnepanelen op daken, je ziet steeds meer elektrische auto’s rijden en mensen vergroenen samen hun straat. Maar wie stipjes op de kaart van Den Haag zou zetten van alle duurzame initiatieven, zal zien dat het zich wel erg concentreert in de betere wijken. De wijken waar mensen de wegen naar subsidiepotjes weten te vinden, zelf kunnen investeren in hun koopwoning en de tijd hebben om te kiezen voor een duurzame levensstijl.

Ondertussen staan de ambities van woningcorporaties om hun sociale huurwoningen klimaatneutraal te maken nog in de kinderschoenen. Haagse corporaties Vestia en Haag Wonen denken dat het pas in 2050 lukt om alle woningen klimaatneutraal te maken. Niet zo gek, want de 100 miljoen die het nieuwe kabinet hiervoor uittrekt, is slechts een fooi. Daarbovenop gaat de energierekening voor huishoudens de komende jaren met 200 euro omhoog. Gevolg: in de betere wijken zit iedereen er met goede isolatie en eigen duurzame energieopwekking er warmpjes bij, terwijl mensen met een lager inkomen moeten afwachten tot hun woning verduurzaamd wordt terwijl ze hun energierekening zien stijgen. Dát is de valkuil van de energietransitie: een katalysator van de verdiepende kloof tussen arm en rijk, waarin de zwakste schouders de zwaarste lasten dragen.

Nu het kabinet geen thuis geeft, ligt de sleutel voor eerlijke verduurzaming bij gemeentes. Dat betekent dat we goed moeten kijken waar het geld precies terecht komt. Als gemeente weer zelf durven te investeren in het verduurzamen van sociale huurwoningen, in plaats van de schouders op te halen en het over te laten aan woningcorporaties. Door als gemeente een energiecoöperatie op te zetten, waarmee je in overleg met woningcorporaties aan de slag gaat om zonnepanelen op daken te leggen zonder dat huurders hiervoor zelf een grote investering hoeven te doen.

Dat betekent niet dat je als gemeente je handen af trekt van duurzame initiatieven in betere wijken. Die moeten we vooral blijven steunen, door duidelijk vindbare informatie en het wegnemen van regels. Kortom: alle bureaucratische beren van de weg voor zij die het zelf kunnen betalen, en alle financiële voor zij die dat niet kunnen.

Het goede nieuws is dat de vraag of we moeten verduurzamen al lang achter ons ligt. Nu is het de vraag wie betaalt. Duurzaamheid moeten we ook lokaal weer zien als collectieve opdracht, in plaats van blindstaren op de leuke, hippe en mediagenieke initiatieven in de betere buurten. Durf als gemeente juist te investeren in buurten waar het niet vanzelf gaat.

Als we het hebben over duurzaamheid, is dát waar de verkiezingen op 21 maart echt om gaan.