Eindelijk een Nederlandse Margaret Thatcher!

Zoals bekend, wordt ons land geregeerd door de demissionaire coalitie van VVD-CDA, ‘gedoogd’ via het zogenaamde Kunduz-akkoord, tot er na de verkiezingen een nieuwe regering is beëdigd. Dit merkwaardige conglomeraat van ‘conservatieve’ en ‘progressieve’ partijen grossiert in maatregelen die de suggestie wekken dat het ofwel niet weet hoe de samenleving tegenwoordig in elkaar steekt, dan wel dat het daarin nauwelijks is geïnteresseerd. Facts are free! Ik geef hiervan drie structurele voorbeelden omdat die als zodanig in de lijsttrekkersdebatten tot nu worden genegeerd.

Ouderenzorg Het eerste betreft de plannen voor de ouderenzorg die onlangs door VVD-minister Edith Schippers werden gelanceerd. Zij wil de ‘onbetaalbaarheid’ van deze zorg bestrijden en grijpt daarbij terug op het aloude CDA-concept van ‘mantelzorg’. Een voorbeeld van ‘terugtredende overheid’, maar ook van een nostalgische christendemocratische droom. Een dagdroom van al die vrouwen die niet of nauwelijks werken en wanneer ze uit de kleine kinderen zijn, zeeën van tijd over hebben voor gratis zorg aan de behoeftige omgeving. Daartoe fungeerde in Lubbers’ tijd nog een infrastructuur: de kerkelijke netwerken.

Sindsdien is de Nederlandse bevolking veel (arbeids)mobieler geworden. Kinderen blijven niet meer ‘bij Tante Truus’ wonen, zoals Onno Ruding dat destijds schamper noemde. Lubbers’ minister van Financiën suggereerde dat werklozen gemakkelijk een baan konden krijgen als ze naar een ander deel van het land verhuisden. Intussen hebben velen zijn raad opgevolgd en wonen nu honderden kilometers van hun ouders. Hoe dan mantelzorgen?

Jawel, er blijven toch genoeg broers en (schoon) zusters over? Maar sinds de dagen van Lubbers & Ruding is de gemiddelde gezinsomvang afgenomen. Schippers zelf heeft één kind en is daarmee niet de enige. Hoezo mantelzorgen, als dat enig kind in Dubai woont? Bovendien is het aantal stellen zonder kinderen navenant toegenomen, evenals het aantal alleenstaanden. De gelovige minderheid onder deze groepen kan geen beroep meer doen op Lubbers’ kerkelijke zorgnetwerken, want die zijn verdampt met de ontkerkelijking.

Forenzentaks Een tweede onrealistische maatregel is reeds aangenomen als een vorm van beleid: de korting op de reisvergoeding voor forenzen. Een goede regering stimuleert meer duurzame vormen van transport, maar deze maatregel maakt geen onderscheid tussen een forens die met zijn eigen auto reist, dan wel met een of meer anderen carpoolt of het openbaar vervoer gebruikt. De tweede fout is dat de Kunduz-coalitie zich ook hier niet lijkt te hebben verdiept in de motieven die burgers heden ten dage bewegen om dagelijks tweemaal een substantiële afstand tussen woning en werk af te leggen.

Anno 2012 krijgen minder werknemers dan ooit een vaste aanstelling. Anno 2012 raken ook steeds meer instellingen en bedrijven in de problemen. In beide gevallen is verhuizen een beetje risky.

Je bent echter een gunstige uitzondering, een van de weinige gelukkigen met uitzicht op een vaste baan en de toekomst van je bedrijf ziet er rooskleurig uit. Maar je partner heeft zo’n mooie baan al jarenlang in de buurt. Dat betekent volgens de Kunduz-norm voor je partner: betalen als er vanuit het nieuwe adres wordt geforensd, dan wel proberen een andere baan daar in de buurt te vinden. Dat laatste is bij een krimpende werkgelegenheid – en een bepaalde leeftijd? – niet erg gemakkelijk.

Zelfs als je partner niet werkt, is het moeilijk om te verhuizen. Jullie zetten je huis te koop en zoeken tegelijkertijd naar een nieuw onderkomen in de buurt van je werk. Maar je huis blijkt op dit moment niet te verkopen. Of wel, maar dan voor een prijs ver onder het bedrag dat je er voor hebt betaald, waardoor de financiering van een nieuwe woning in gevaar komt. Die nieuwe woning vind je gemakkelijk, maar die staat bijvoorbeeld in een gewilde omgeving. Ondanks de misère van de huizenmarkt kost die een stuk meer dan wat je voor je oude woning krijgt. Welke bank gaat jullie hypotheek financieren?

Snuiterbonus Een derde voorbeeld behelst het voorstel van een van de Kunduz-partijen om volgend jaar aan de ‘werkende Nederlander’ een bonus van 1000 euro toe te kennen. Een bedrag dat in de bajes wordt aangeduid als een ‘snuiter’. Hetzelfde type bonus als die in de hoogste echelons van onze samenleving tot voor kort vanzelfsprekend was. Namelijk niet voor een persoonlijke verdienste of prestatie, maar puur voor de stoel waarop men zit.

De snuiterbonus werd ongeveer tegelijkertijd aangekondigd met de mededeling dat het officieel geregistreerde aantal werklozen het halve miljoen was gepasseerd. Dat in een tijd dat de media dagelijks berichten over bedrijven die personeel ontslaan, naar het buitenland verhuizen of failleren.

Bovendien wordt het groeiende leger van werklozen deze maanden nog eens versterkt door een nieuwe groep jongeren die de arbeidsmarkt betreedt. Namelijk de lichting die in de periode 2008-2009 vanwege de crisisomstandigheden, na het behalen van hun diploma besloot niet te gaan solliciteren, maar aan een vervolgopleiding te beginnen. Andere werklozen ontstaan wanneer bedrijven de crisis misbruiken als alibi om onhandige werknemers te lozen.

Aan al deze categorieën werklozen – slachtoffers van mismanagement of crisis, ambitieuze jongeren, voormalig hardwerkende ouderen, vrouwen en allochtonen – geeft de snuiterbonus een ondubbelzinnig signaal: werkloosheid, dat is niet ons probleem maar het uwe. Dat geldt ook voor al degenen die geen professionele zorg voor hun bejaarde ouders kunnen inkopen of in de heersende huizenmarktmisère alleen maar kunnen forenzen. Uw probleem.

Eindelijk heeft Nederland een Margaret Thatcher. Zij heet hier, naar de samenstelling van de namen, Marsylex Jolarie.