Emoties rond een bultrug. Is er nog ruimte voor ratio?

De stranding van een levende bultrug bij Texel heeft een golf van emoties veroorzaakt. Van welke kant kwamen ze vooral? Van ‘weekhartige’ dierenbeschermers die voor elke duif een truitje willen breien? Of van bestuurders? Een reconstructie.

Op 12 december 2012 strandt er een levende bultrug op de Razende Bol. Onmacht overheerst bij alle betrokkenen over het dier dat hulpeloos op een zandbank ligt. De stand van zaken volgens deskundigen: “Een manier is om een granaat in de bek van de walvis te laten ontploffen. Het probleem daarvan is dat het een bloedbad wordt. Een andere manier is om het dier te laten inslapen, maar dan moet je door een 15 centimeter dikke speklaag prikken om een bloedvat te vinden. Dat is onmogelijk”.

Ook de uiterste reddingspoging donderdag, waarbij 25 vrijwilligers, een helikopter en vier boten werden ingezet, mocht niet baten. De lijn breekt, het water is te ondiep, de accu van de helikopter is ontoereikend. Vertwijfeling bij zowel redders als toeschouwers. Eén van hen: “Ik heb staan janken bij die walvis, gewoon omdat hij ook lag te huilen”.  Zeezoogdieren huilen niet, althans niet zoals wij mensen dat doen, maar een hulpeloos dier, 30x zo groot als z’n helpers, roept emoties op.

Naturalis laat weten: “Voordat wij in actie komen, moet de bultrug eerst dood zijn. Dit is de eerste echt volwassen bultrug die in Nederland aanspoelt. Het zou een mooie aanvulling zijn.” Het museum had nog geen compleet bultrugskelet, waarmee het enthousiasme om over het skelet te speculeren nog voor het dier dood was, kan worden verklaard. Een compleet skelet van een bultrug vertegenwoordigt voor een museum een enorme waarde die in de tonnen kan lopen. De emotie die daarmee gepaard gaat, mag niet worden uitgevlakt.

Op 14 december doen twee dierenartsen van het Dolfinarium alsnog de euthanasiepoging die Ecomare eerder onmogelijk noemde. De volgende dag bleek het dier allerminst dood. De emoties lopen nu hoog op. Burgemeester Giskes van Texel verscherpt het gebiedsverbod voor mensen die het dier nog het voordeel van de twijfel zouden willen geven met hulp van ervaringsdeskundigen van de Waddeneilanden.

Als Lenie ’t Hart belt met de burgemeester, wordt Giskes zo emotioneel dat ze de hoorn op de haak gooit. De cameraman van de NOS en RTL mag met de burgemeester alleen mee in het afgegrendelde gebied, als hij de beelden eerst aan de burgemeester ter beoordeling voorlegt. Niet duidelijk is waarom de autoriteiten het dier de hele zaterdag aan zijn lot overlaten. In de nacht van 15 december melden getuigen helikopters boven de Razende bol en met een speedboot aangevoerde mannen. De volgende ochtend wordt vastgesteld dat de bultrug dood is. De fotograaf van The Black Fish maakt een foto van drie enorme boorgaten in de rug van de bultrug, die er eerder niet zaten. De rijkspolitie te water verbaliseert de fotograaf wegens het betreden van verboden gebied.

Kwaliteitsmedia schrijven badinerende commentaren over mensen die zich hard maakten voor een reddingsactie. Met de dood van de bultrug zou het er voor kleine visjes en kreeftjes een stuk veiliger op geworden zijn, wie maakt zich daar druk over? Is een zeester soms minder waard dan een bultrug? Er spoelen dagelijks zeesterren aan! Vanwaar dan nu die hysterie onder dierenbeschermers? Mondelinge vragen in de het parlement zelfs! Moet je je niet veel drukker maken over kinderen die doodgeschoten zijn in een Amerikaanse school of in Syrië. Op Twitter zijn nog veel meer voorbeelden te vinden van voorstellen tot leedconcurrentie.

Andere verklarende commentaren spreken over de onschuld en de puurheid van een dier in een verdorven mensenwereld, die mensen zou raken. Anderen moeten lachen om de apocalyptische domheden die in het verleden aan walvisstrandingen werden toegeschreven, over het geven van een naam aan een bultrug (en nog de verkeerde ook, het bleek een Johanna te zijn bij nader inzien… en vrouwen en kaartlezen, jeweettoch?).

Nu Johanna is ontleed en op weg naar Naturalis (dat geen belangstelling heeft voor de eveneens gestrande potvis, zo eentje hadden ze er al) en de burgemeester nog wat nabromt over vuilspuiterij, is het goed de ratio weer een kans te geven. Via een waardenvrij overheidsprotocol over hoe om te gaan met strandingen van grote zeezoogdieren en een feitenrelaas over de dood van de bultrug die Nederland vier dagen bezig hield.

De discussie zou niet moeten gaan over het verschil in emotie dat een dode bultrug oproept versus een zure haring. Veel mensen hebben de neiging om het belang van dieren te ridiculiseren. Wie vijfduizend euro besteedt aan het pimpen van zijn auto hoeft op minder onbegrip te rekenen, dan iemand die vijfduizend euro uitgeeft aan de medische behandeling van een dier. Het is het knagende geweten van de knagende mens dat daar voor zorgt.

Volg Marianne Thieme ook op Twitter