Eten is emotie

Ergens op een terrasje dronk ik een kop thee en at een stukje worteltaart toen vier mensen op de fiets passeerden. “Laten we hier even iets gebruiken”, zei een van hen en remde spontaan. De anderen volgden en keken wantrouwig naar wat er zoal op de kaart stond. “Biologisch”, zei de oudste dame. “Maar dat wil ik niet.” Ze stapte resoluut op haar fiets en reed snel weg. Het is een voorbeeld van verwarring over de termen die we gebruiken en die verwarring wordt weer veroorzaakt door meningen die gevoed worden door emoties.

Ja eten is emotie en dat komt niet alleen door de smaak (ervaring van smaak is uiteraard een emotie), maar ook doordat er zoveel belangen een rol spelen bij wat wij dagelijks consumeren dat nog maar weinig mensen emotievrij hun voeding kiezen. Het gaat bijvoorbeeld om de emoties die ons aangepraat worden bij de marketing van voedingsproducten. Er worden associaties gemaakt met gezelligheid (eten als een gemeenschappelijke ceremonie om het leven te vieren), vertrouwdheid (zoals moeder het vroeger maakte), selectiviteit (alleen de besten kiezen dit product uit), gezondheid (als je dit eet word je tien jaar ouder) of eten als levensvreugde (lekker, trek je nergens iets van aan, geniet alleen maar).

Conditioneren Niemand van ons is vrij van zulke invloeden in een samenleving waarin beeld en tekst ons voortdurend conditioneren. Daar komen politieke en ideologische argumenten bij, die bij een verhitte discussie horen en die ook emotioneel geladen zijn. Voedsel eten dat in je eigen omgeving geproduceerd is, want dan is er weinig transport (goed voor het milieu) en dan beloon je de plaatselijke boeren. Of juist voedsel uit arme landen (Max Havelaar) want dan draag je bij aan het bestrijden van de ongelijkheid in de wereld. Wie heeft nog goede raad?

Vanochtend kwam ik een artikel tegen waarin uitgelegd wordt dat als men in de VS zich zou houden aan de adviezen voor gezonde voeding zoals die officieel in 2010 op papier zijn gezet, de hoeveelheid broeikasgassen door productie van voedsel met 12 procent toeneemt, indien mensen de zelfde hoeveelheid calorieën blijven consumeren. Zouden ze minder gaan eten (2000 calorieën per dag per persoon) dan zou het om slechts 1 procent gaan. Dat minder consumeren is nou juist het probleem, ook in Nederland.

Desastreuze effecten Het is een vrij emotionele gedachte dat we al etend flink bijdragen aan de klimaatsverandering die nog al wat desastreuze effecten op onze leefomgeving heeft (op gebied van de gezondheid alleen al meer parasitaire ziekten, meer problemen met allergische aandoeningen, meer ouderen die overlijden aan uitdroging in hete perioden van het jaar etc). Dat er in Nederland ook een ongunstige relatie bestaat tussen dieetadviezen en productie van broeikasgassen is bekend, maar de exacte percentages van een en ander ken ik niet.

Ik weet ook niet of in het opstellen van eetadviezen er überhaupt rekening gehouden wordt met zaken zoals broeikasgassen. Omdat alles in polderland in consensus gebeurt zou dat wel eens een brug te ver kunnen zijn. De belangrijkste factor is immers de veeteelt en dat is in Nederland een heilige koe.

Vleesliefhebbers In een onlangs verschenen rapport wordt gewaarschuwd dat als we ons voedselpatroon niet snel veranderen en op andere eiwitbronnen overgaan we hard geconfronteerd zullen worden met de gevolgen. Dat is natuurlijk allemaal te emotioneel voor de boeren en vleesliefhebbers, of het nu de plofkipproducenten zijn of de vegetarische boeren (de meest idiote term die in ooit heb gehoord). De biefstuk van de boer die lief is voor zijn dieren en daarom ‘biologisch’ wordt genoemd draagt net zo veel bij aan het fundamentele probleem van die broeikasgassen.

Elke nieuwe golf van koolhydraatangst (deze week verschenen er 2 onderzoeken: 1 dat je toch wat sneller afvalt door low carb en de ander dat het op langere termijn niet uitmaakt; wie weet het nog?) zorgt automatisch ook voor meer afhankelijkheid van dierlijke producten. Belangenverstrengeling en emoties houden ons gevangen in een discussie waar we niet meer uit lijken te komen. Laten we alle termen die we gebruiken van gezellig tot biologisch, van vegetarische slager tot zoals moeder kookte opnieuw beoordelen, definiëren, kijken wat ze bijdragen aan gezondheid, milieu, economie, ze eventueel vervangen door betere woorden en proberen om netjes om te gaan met onszelf en de wereld om ons heen.

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Ivan schrijft voor Joop elke dag een Gezond Weetje van de Dag:  klik hier voor een overzicht