EU of vrijhandelszone

Er bestaat verwarring op de sociale media over vrijhandel en interne markt. Ook de vraag ‘moeten we in de Europese Unie blijven?’ lijkt het Europadebat te domineren. Maar hoe werkt de interne mark eigenlijk? En wat houdt een vrijhandelsakkoord precies in? Laat mij u meenemen in de wereld der internationale handel en ik laat u de drie realiteiten van de markt zien. Dan kunt u goed geïnformeerd zelf een keuze maken. De EU of de vrijhandelszone.

Douane-unie In een douane-unie is er sprake van vrij verkeer van goederen die komen uit een van de twee verdragspartijen. Maar om een douane-unie te kunnen hebben moeten beide landen vergelijkbare invoerrechten hebben ten aanzien van producten of grondstoffen uit derde landen.  De EU heeft alleen een douane-unie met Turkije. Dat betekent dat een spijkerbroek die in Turkije wordt gemaakt met doek uit China vrij van invoerrechten binnen komt.

EU pionier in vrijhandelsverdragen De Europese Unie heeft van alle landen ter wereld veruit de meeste akkoorden, zowel douane-unies, vrijhandelsakkoorden, associatieakkoorden met asymmetrische vrijhandel (met ontwikkelingslanden die naar de EU mogen exporteren). In totaal gaat het om 31 akkoorden met 52 landen waar vrijhandel mee is. Daarnaast hebben bijna tachtig ontwikkelingslanden gunstige voorwaarden in de EU. De EU heeft zoveel ervaring met onderhandelen en opstellen van akkoorden dat andere landen ze overnemen. Zo lijkt het vrijhandelsakkoord tussen China – IJsland als twee druppels water op een EU akkoord, zelfs qua lettertype (knippen en plakken) alleen de bijlage laten zien dat het akkoord weinig voorstelt.

Externe werking van interne markt Een interne markt brengt mee dat je veel regelgeving hebt op het gebied van benaming van wijn tot veiligheid van werkkleding, van normen voor motorhelmen tot verpakking van babyvoeding. Elk land heeft zulke normen, alleen de EU heeft een stel normen voor 28 landen. Landen die naar de EU willen exporteren moeten ook deze normen adopteren. Beschermende kleding uit Thailand moet in de EU aan onze veiligheidsnormen voldoen. Het voldoen aan die normen en het handhaven van die normen is vaak opgenomen in samenwerkingsakkoorden. Het effect is dat de meeste landen in de wereld de productnormen van de EU volgen, anders kom je er Europa niet mee in. Amerika mag een financiële grootmacht zijn, Europa is een juridische grootmacht met impact tot in China. Dat betekent dat Europese producten vrijwel geen beperkingen tegen komen, alleen Poetin zoekt af en toe naar een rotte peer om een exporterend land politiek te treffen. De kern is de Europese regels van de interne markt zijn wereldwijd de standaard.

Samenwerking: ambtenaren nodig Een vrijhandelsakkoord kun je nog wel met weinig ambtenaren onderhandelen, vooral als je het model van de EU overneemt. Veel landen, zoals Zwitserland kunnen buiten de EU blijven omdat ze eigenlijk de EU regels en verdragen copy-pasten. Overigens heeft Nederland al lang geen ambtenaren meer die kunnen onderhandelen. De EU ambtenaren zijn daar echt de eredivisie in. Ik heb ooit geborreld met Ouzbeekse onderhandelaars. Die kwamen onvoorbereid naar Brussel (ze hadden immers geen bibliotheek met de EU publicaties in Tashkent. Onderhandelen ging over ingangsdatum en overgangstermijnen, en het menu bij de officiële ondertekening. Voor de rest was het knippen en plakken. de EU heeft ongeveer 800 onderhandelaars. Nederland heeft er vijftien, maar die  brengen het Nederlands standpunt bij de achthonderd EU ambtenaren in.

Bij een interne markt komt wel wat meer kijken. De EG heeft dat tot 1985 geprobeerd te bereiken met onderhandelingen tussen de negen lidstaten. Geen beginnen aan, telkens weer een veto over de kromming van de banaan (halszaak voor Duitsland), het percentage cacao in chocola (lekkernij van de Belgen). Dat werd of een slakkengang maar al snel package deals waar ieder een beetje zijn zin kreeg. De interne markt kreeg pas vorm toen vanaf 1985 de Europese commissie meer bevoegdheden kreeg en meer ambtenaren die het initiatief namen. Een interne markt regel je niet in verdragen, daar hoort een stevig ambtelijk apparaat bij. In 1995 had de EU ongeveer tienduizend ambtenaren in dienst (vergelijkbaar met een Haags Ministerie). Nu hebben Noorwegen en Zwitserland niet zoveel ambtenaren. dat klopt, maar die hoeven alleen maar de EU regels te knippen en te plakken.

Nederland uit de EU? Als mensen roepen dat Nederland uit de EU kan stappen, dan kan dat voor zover je de EU regels blijft volgen. Ik zie niet wat het voordeel is want de regels blijven van kracht, alleen ben je niet meer betrokken bij hun totstandkoming. Je mag het gewoon knippen en inplakken in je eigen wetgeving.

Ook de verdragen met derde landen blijven staan. Maar zodra de EU de verdragen met andere landen gaat heronderhandelen dan moet je aan de bak. De EU gaat natuurlijk wel voor en daarna komt Nederland pas. Als we eigen regels voor allerlei producten gaan stellen dan komen we twee problemen tegen: we jagen onze bedrijven op kosten want ze moeten aan twee sets regels voldoen, een voor de EU en een voor Nederland. Omdat dat lastig is, zullen ze kiezen voor de strengste van de twee. Dat doen Noorwegen en Zwitserland ook. Dat kost overigens wel wat. Consumentenproducten zijn in die landen vijf – tien procent duurder dan in Nederland.

Vrijheid kost wat, zelfs nepvrijheid. Ik ga even gokken maar uit de EU stappen en zelf weer marktmeester worden zal ongeveer duizend ambtenaren vergen. Die moeten we eerst opleiden, ook al zullen er eerst vierhonderd ambtenaren Nederlandse ambtenaren bij de EU ontslagen worden, misschien kunnen die het, maar stel dat onze producten één procent duurder worden dan kost dat al snel twee miljard BNP. Ja vrijheid kost wat.

EU: maak er het beste van Kortom Nederland kan uit de EU stappen, maar het heeft alleen economisch zin als die EU naast ons blijft bestaan (beetje hypocriet) en we er een Zwitsers/Noors vrijhandelsakkoord mee sluiten. Dat betekent dat we nog steeds alle regels van de interne markt moeten toepassen, dat de grenzen open blijven, alleen hebben we er geen invloed op. Om dan het Noors/Zwitsers economisch niveau te bereiken moeten we wel een tandje bijzetten. Noorwegen kunnen we niet worden (bij gebrek aan olie). Om Zwitserland te worden moeten we veel zwaarder op onderwijs en innovatie inzetten; en daar hebben we ook immigratie van kenniswerkers voor nodig. Net als Zwitserland moeten we zwaar inzetten op duurzame energie en landbouw. Voor een D66′er een droom, want dan worden we een D66-enclave in Europa. Maar zo zal het niet lopen. Want Wilders heeft onderwijs en duurzaamheid niet hoog op de agenda staan.

Mijn conclusie EU maak er het beste van.