Europa, Euro, Euh...

In de Correspondent staat een mooi artikel dat een inkijk geeft hoe Europese wetgeving tot stand komt. Een ondoorzichtig spel met vele belangen en scheef getrokken machtsverhoudingen.

Ergens is dit een merkwaardig artikel. Het stelt dat wetten ons niet door de strot worden geduwd, maar komt vervolgens met een beschrijving van een proces dat elke vorm van transparantie mist, waardoor de conclusie van de auteur op losse schroeven komt te staan.

Laat ik voorop stellen dat ook ik blij ben met deze inkijk en het werk van Bas Eickhout. Maar in hoeverre functioneert de democratie in Europa en deze in relatie tot de lidstaten? Want dat is wel een criterium als je het ‘argument’ ‘door de strot duwen’ aanhaalt. Binnen dit argument is de premisse dat de burger geen of nauwelijks invloed heeft op de besluitvorming. Dit kan worden veroorzaakt door gebrek aan formele macht van de burger [direct of indirect] en/of bij gebrek aan transparantie.

In beide gevallen gaat de besluitvorming langs de burger heen. Hij kan geen invloed uitoefenen, of mist de informatie om zijn invloed aan te wenden. [verdeel en heers principe]

Uit deze inkijk blijkt aan beide voorwaarden voldaan te worden. Door de verschillende lobbygroepen [pro en contra], de raden, EU commissie en EU parlement, met ieder verschillende machten, ontstaat er een ondoorzichtig steekspel. Wat in het stuk ook duidelijk wordt als Bas hard op zoek moet wie tegen is en om welke reden. Terwijl het Parlement open kaart moet spelen, kunnen andere partijen de kaarten tegen de borst houden. Er is dus sprake van een gebrek aan machtsevenwicht op dat moment.

De lidstaten spelen een nog schimmiger spel. De relevante ministers bedrijven politiek dat buiten de nationale parlementen omgaat. Slechts in high profile dossiers vind er terugkoppeling plaats, maar elke minister zal de profilering van het dossier zo laag mogelijk houden, om zijn onderhandelingspositie niet te kwetsen. Uiteindelijk is het slechts een handjevol mensen dat tegenover elkaar staat. Is er niemand die daar wakker van ligt? Besluittechnisch wel makkelijker, maar het betekent dat de invloed van burgers op zeer grote afstand wordt gezet.

Er is misschien geen sprake van ‘door de strot duwen’ in de zin dat het een hard dictaat blijkt te zijn, maar het proces is zo ondoorzichtig, complex, wordt door vele ‘onzichtbare’ handen beïnvloed en waarbij machtsverhoudingen tussen partijen scheef is verdeeld, dat de redenen voor het wantrouwen en weerstand tegen Europa niet beter onder woorden kon worden gebracht.

Reactie van de auteur Tomas Vanheste:

mijn bewering is vooral dat deze kleine geschiedenis laat zien dat er geen Europa is dat de lidstaten iets door de strot duwt, maar dat de macht van de lidstaten juist groot is. Ik deel het standpunt (dat ook door anderen hieronder is verwoord) dat er een democratisch tekort is in de EU, en hoop dat ik daar in de toekomst meer over kan schrijven.

Reactie Hans Groen:

Mee eens dat de macht van de lidstaten groot is. Eigenlijk kan je stellen dat de lidstaten,  Europa als vehikel [mis][ge]bruiken. Je ziet dat vooral opvallend terug bij de VVD die een tweeslachtige houding aanneemt tav Europa. Mijn stelling daarbij is dat op die manier er toch sprake is van ‘door de strot duwen’. Al kan je natuurlijk debatteren over de definitie daarvan. Mijn punt daarbij is gebrek aan transparantie en daardoor gebrek aan invloed door de burger. Die ervaart een dergelijk proces, zoals jij beschrijft, wel als zodanig. En niet geheel onterecht volgens mij. Dat is geen verwijt richting de Bas Eickhouts van deze wereld, maar onderstreept het schrijnende democratische tekort.

Dit artikel verscheen op het weblog van Hans Groen. Volg Hans ook op Twitter