Europa is niet gediend met slappe knieën

Begin jaren tachtig van de vorige eeuw werkte ik als jong politiek verslaggever mee aan de uitzending van Prinsjesdag. Ik mocht na het uitspreken van de Troonrede live de reactie van de ‘kleine’ partijen in de Tweede Kamer optekenen. Tot die ‘kleintjes’ behoorde sinds 1982 ook het Kamerlid Hans Janmaat van de Centrumpartij. In al zijn wijsheid besloot de NOS toen dat er voor de ‘extreemrechtse Janmaat geen plek was in de Prinsjesdaguitzending. De Centrumpartij was toen een éénmansfractie en de regel werd ingevoerd, dat alleen partijen met meer dan één zetel het woord kregen in de uitzending. Hans Janmaat kwam dus niet in het draaiboek voor.

Handdruk Ik moest hieraan denken toen ik hoorde dat Tweede Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg de komende week Marine Le Pen, de leider van het Franse Front National, bij haar bezoek aan Den Haag niet zal begroeten. Formeel blijft de handdruk achterwege omdat Le Pen een gast is van PVV-leider Geert Wilders en niet van de Tweede Kamer.

Dat zal allemaal wel waar zijn, maar van politieke moed getuigt het niet. ‘Kleinzielig en laf’ was dan ook de sneer van Wilders aan het adres van de Kamervoorzitter. Of je het nu leuk vindt of niet, minstens één op de zes Franse kiezers stemt voor het FN en Marine Le Pen is – volgens de polls – op weg een serieuze presidentskandidate te worden.

Krampachtig De gang van zaken rond Le Pen doet me het ergste vrezen voor de krampachtigheid, die dreigt voor de Europese verkiezingen van volgend jaar mei. Het leidt geen twijfel dat de onmacht die de kiezer voelt over de crisis uitgebuit zal worden door diegenen die Europa de zondebok van alles willen maken. Het bezoek van Marine Le Pen aan Geert Wilders is daar een onderdeel van.

De ‘eurosceptici’ – verspreid over de EU – zijn ook hard bezig om over hun eigen schaduwen heen te springen. Allianties worden gevormd, van PVV en FN, met Vlaams Belang en Duitse, Tsjechische, Hongaarse, Zweedse en Finse anti-Europeanen. Vooralsnog zegt de Britse UKIP (UK Independence Party) hieraan niet mee te doen, maar de kans is niet gering dat anti-Europa straks 200 van de 750 zetels in het Europees Parlement bezet. Een verdubbeling in vergelijking met nu.

Met een grote bocht om deze groeiende politieke macht heenlopen is natuurlijk niet het antwoord. Het tegendeel, zo dicht mogelijk tegen ze aan schurken is dat evenmin. Ik was dan ook verbijsterd om te horen, dat VVD-Europa-woordvoerder Mark Verheijen ‘geharnaste eurofielen’ zoals Guy Verhofstadt een groter gevaar vindt voor een verenigd Europa dan eurosceptici als Marine Le Pen. Populisme met een hele korte bocht.

Vertrouwen De veel gehoorde stelling dat de bevolking steeds minder vertrouwen heeft in Europa is ook maar heel betrekkelijk waar. Het verhaal klopt, maar hetzelfde geldt voor de nationale regeringen. Ook daar glijdt sinds het uitbreken van de crisis in 2007 het geloof in het heil van de nationale politici steeds verder onderuit. En, per saldo hebben de burgers wel net iets meer vertrouwen in Europa dan in hun eigen regeringen.

Zelfbewust verder werken aan het uitbouwen en verbeteren van Europa is de te volgen weg. Verbeteren, zeker waar het gaat om het democratisch gehalte van de Europese samenwerking. Dat kan al door bij deze verkiezingen de kiezers een grotere stem te geven over de topjobs in de EU, ook over ‘Europese lijsttrekkers’. Meer betrokkenheid van de nationale parlementen bij een echt ‘Europees debat’ zou ook veel schelen.

Verder zou de Europese Unie, wil het de motor van de economie aanzwengelen om banen te scheppen, vooral veel meer energie moeten steken in het uitbouwen van de interne markt. Het grenzeloos zaken kunnen doen in de EU, met haar 500 miljoen consumenten, heeft de burger tot nu toe zeker geen windeieren gelegd. Maar het is toch te gek voor woorden, dat eigentijdse markten als IT, telecommunicatie en e-commerce meer met nationale dan Europese regels van doen hebben?

Europa moet vooral werk van zichzelf maken. De Brit Hugo Brady van het Europe Institute van de London School of Economics zei het onlangs zo:

All political communities must adapt if they are to survive. The rise and fall of political systems is the tale of history and the EU is no special exception. That leaves the Union with two choices: evolve into something better, or be replaced by someting worse.” 

Spijt Van het uitsluiten van Hans Janmaat, weliswaar in opdracht van de NOS-bazen, heb ik tot op de dag van vandaag spijt. Zelf maakte hij toen van de nood een deugd. Omdat hij als Kamerlid wel toegang had tot de studio bij de Ridderzaal, dook hij gewoon op achter de geïnterviewden tijdens de live-uitzending. Zoals wethouder Hekking dat bij Koot en Bie deed tijdens een tv-optreden van de burgemeester van Juinen. Het was hilarisch, maar de regie schakelde weg.

Jammer, ook Janmaat had recht op terechte vragen.

www.paulsneijder.eu