Europa staat op de helling omdat het op een helling is gebouwd

Eigenlijk verdient het wel een pluim dat we überhaupt nog beleefd met Eurofielen in discussie gaan, want laten we eerlijk zijn: we hebben met een bijna tweederde meerderheid “Nee!” gezegd tegen hun voorstel voor een Europese grondwet. Maar in plaats van die uitspraak te respecteren hebben ze ons getrakteerd op een honderdvoud van wat we destijds al afwezen. Vervolgens noemt Frans Timmermans het verzoek om een referendum ‘afgezaagd’.

Deze mensen begrijpen geloof ik niet de ernst van de misdaad die ze in onze ogen gepleegd hebben. Logisch, want wij lijken ze op voorhand te vergeven. Maar is het iets anders dan hoogverraad? Het komt eng dicht bij een staatsgreep om het gewicht van een Nederlandse stem zomaar door dertig te delen. Dat is de facto het geval wanneer ingrijpende beslissingen niet meer op nationaal niveau worden genomen, maar in Brussel.

Vergis je niet: wanneer je een Eurofiel vraagt waarom dit alles nodig is, waarom het bijvoorbeeld nodig is het vetorecht van lidstaten af te schaffen dan zal hij je recht in je gezicht zeggen dat er anders helemaal niets in die Unie van de grond komt. Met andere woorden: zelfs Eurofielen erkennen ruimhartig dat hun idee niet werkt, dat de onderlinge verschillen te groot zijn en dat de enige mogelijkheid tot succes zit in het afschaffen van democratische bevoegdheden die zij zien als ‘obstakels’.

Maar in plaats van vuurrood te worden van schaamte zijn ze trots op hun bestuurlijke daadkracht. Ze redeneren als bestuurders, als managers. Als technocraten die alleen een technocratisch probleem zien waarvoor een technocratische oplossing volstaat. Het probleem van de EU is echter dat het probleem niet slechts bureaucratisch van aard is, maar filosofisch: De Europese burger (om wie het allemaal gaat en in wiens naam al deze beslissingen genomen worden) bestaat niet. Er zijn Fransen, Britten, Italianen, Polen en die willen allemaal in meerderheid hun zelfstandigheid bewaren.

Als ze toch op moeten gaan in Europa, willen ze uiteraard iets van hun eigen cultuur meenemen. Dat lijkt me niet meer dan logisch en vanuit democratisch oogpunt volstrekt te billijken. Maar waarom zou de Duitse opvatting over ‘good-governance’ winnen van de Italiaanse? Waarom zouden Polen, Ieren, Hongaren, Maltezen en Portugezen e.a. toestaan dat er in hún Unie klinieken bestaan waar je een Abortus kunt laten plegen? Of dat in sommige landen homo’s kunnen trouwen? Waarom denken wij, verlichte Nederlanders, dat iedereen uiteindelijk van zelf wel links wordt?

De logische reactie van Eurofielen is om ons niet langer te definiëren als schepsels met een politiek-culturele identiteit, maar om daar om heen te redeneren en ons economisch te definieren, namelijk als potentiële zakenpartners. Zeg maar de Paarse aanpak. Maar als één ding blijkt uit de eurocrisis dan is het wel dat je culturele verschillen niet kunt wegredeneren: economie gaat om mensen, economie is vertrouwen, de kredietcrisis is een vertrouwenscrisis. Het woord zelf zegt het al.

Het vergroot het vertrouwen van de burger in z’n economie niet bepaald dat  bestuurders als ongeleide projectielen hun eigen gang gaan, dat 500 miljoen mensen per decreet tot landgenoot worden benoemd, dat culturele economische verschillen die iedere toerist van z’n bezoek aan een Italiaanse markt kent blijkbaar onbekend zijn bij de Europese apparatsjik die er over beslist.

De problemen van de Euro zitten in het DNA van Europa zelf. De EU staat op de helling, simpelweg omdat het op een helling is gebouwd.