Europarlement de mist in met besteding bankentaks

De banken moeten betalen voor de financiële crisis die zij deels zelf hebben aangericht. Een sympathieke gedachte die inmiddels ook in Brussel weerklank heeft gevonden. Banken en andere financiële instellingen die aandelen of hypotheken verhandelen, moeten daarover straks belasting betalen als het aan Brussel ligt. Dit levert binnen de EU ongeveer 57 miljard euro per jaar op. Maar wat er met dat geld moet gebeuren, daarover zijn de meningen verdeeld.

Woensdag was het de beurt aan het Europees Parlement om zich uit te spreken over de ‘bankentaks’. Het parlement stemde vóór, maar ging de mist in bij het bepalen van de bestemming van het geld.

Brussel wil de bankentaks namelijk gebruiken als financieringsbron voor de EU-begroting. Het Europees Parlement gaf daarvoor vandaag helaas groen licht. Rechtvaardiger zou het zijn om de opbrengsten direct aan de lidstaten en de burger te laten toekomen.

“De EU heeft een eigen inkomstenbron nodig.” Dat argument gebruikt de Europese Commissie om de opbrengsten van de bankentaks – die lidstaten overigens zelf moeten heffen – in te eigenen. Als goedmakertje voor het afdragen van de bankentaks, zouden lidstaten in de toekomst minder hoeven mee te betalen aan de EU-begroting. Een dergelijke verlaging van de nationale bijdragen klinkt goed. Tegelijkertijd moeten we niet vergeten dat de Europese Commissie elk jaar streeft naar een substantiële verhoging van het EU-budget.

Prestigeprojecten op het gebied van nucleair onderzoek en ruimtevaart kosten miljarden, net als talloze inefficiënte EU-subsidies. Het zal voor lidstaten dan ook niet gemakkelijk worden om de eigen bijdrage omlaag te onderhandelen. Zelfs niet als Brussel de opbrengsten van de bankentaks al op de EU-rekening heeft bijgeschreven. Het rechtstreekse afdragen van de bankentaks zal in de praktijk daarom neerkomen op een ongewenste, indirecte vergroting van de afdrachten aan Brussel.

Ook uit moreel oogpunt is het opeisen van de bankentaks door Brussel verwerpelijk. Het waren immers de lidstaten, die gefinancierd door hun eigen burgers, de banken overeind hielden – en nog steeds houden. Nu de banken moeten ´terugbetalen´ dient het de burger te zijn die daarvan profiteert. Van de geplande drastische bezuinigingen op zorg, pensioenen en sociale zekerheid moeten als eerste de scherpe randjes af. Dáárvoor moet de opbrengst van de bankentaks worden gebruikt, niet voor het in stand houden van peperdure EU-projecten waarvoor onder de bevolking meer en meer draagvlak verdwijnt. De lidstaten zelf zijn – na de stemming van vandaag – de laatste die ervoor kunnen zorgen dat het geld dat de bankentaks oplevert niet opgaat in de immense EU-begroting, maar ten goede komt aan zaken waar de burger écht iets aan heeft.

Dit artikel verscheen in gewijzigde vorm eerder in NRC