Facebook is een monster

Facebook is een monster. In de eerste plaats omdat het gigantisch groot en dus invloedrijk is: bijna een half miljard mensen hebben inmiddels een account op dit veruit grootste social network ter wereld.

Goed, in Nederland is Hyves marktleider, maar dat heeft met naar eigen zeggen 10 miljoen leden wel zo ongeveer zijn plafond bereikt. Veel van mijn vrienden meldden het laatste jaar (sommigen zelfs al in 2007 ) trots dat ze Hyves vaarwel hebben gezegd, meestal ten gunste van Facebook. Dat heeft hier inmiddels ook alweer zo’n 2,3 miljoen leden. En dan te bedenken dat Facebook al sinds jaar en dag worstelt met de privacy van haar leden. Ik zei het al: Facebook is een monster.

Wat is precies het probleem? Eigenlijk is het heel simpel: Facebook kan alleen maar groter groeien als er zoveel mogelijk data gedeeld wordt, terwijl jij als individuele gebruiker het liefst niet alles met de hele wereld deelt. Idealiter natuurlijk, want heel veel mensen delen veel meer dan ze eigenlijk zouden willen. Deze week vertelt de Amerikaanse internet-onderzoeker Danah Boyd in de VPRO-gids dat dat niet zozeer een jongerenkwaal is, maar dat juist ook volwassenen veel te openhartig zijn op het web, bijvoorbeeld op datingsites.

Al sinds Facebook een succes is, wordt er geklaagd over de privacy-instellingen. Vaak is het sensatiezucht (ontslagzaken dankzij Facebook, maar ook overspel of moord), maar even zo vaak gaat het over het beleid en de bijkomende integriteit van de oprichters. Dat begon al met het eigen advertentiesysteem Beacon , maar die oude koe wilde ik niet weer van stal halen.

Laat ik me beperken tot de recente ontwikkelingen. In december 2009 ontvingen alle gebruikers van Facebook een mail met het verzoek om hun privacyinstellingen opnieuw in te stellen. Formeel heette het dat leden meer privacy-opties kregen, maar het leek toch vooral een vermomde truc om Facebooks berichtenstroom publiek te maken. Wat was namelijk het geval: wie doorklikte naar zijn vernieuwde pagina met privacy-instellingen, zag daar dat alle opties standaard stonden aangevinkt om informatie te delen met ‘iedereen’ of met ‘vrienden van vrienden’. Wie zuinig is op zijn privacy, moest al die vinkjes omzetten. Veel mensen hebben vast die moeite niet gedaan. Privacyclubs schreeuwden moord en brand.

In april 2010 blies oprichter Mark Zuckerberg weer hoog van de toren. Op een invloedrijke conferentie in San Francisco positioneerde hij Facebook als hét nieuwe webplatform, een sociale laag over het bestaande web, zo meldde NRC-journalist Marc Hijink. “Everything can be social”, aldus Zuckerberg. Ook commercie speelt daarbij een grote rol. Zo mogen (applicaties van) derden tegenwoordig informatie van Facebook-gebruikers langer dan 24 uur bewaren. Zelf kun je met één druk op de knop Facebook-apps inzicht geven in je profiel, terwijl social plugins (zoals de steeds populairdere Like-button) ervoor zorgen dat je zonder nadenken informatie die je leuk vindt kunt koppelen aan je profiel. Dit zorgt voor datamining: je profiel vertelt steeds meer over jezelf. Adverteerders snakken naar die input, en Facebook kan het ze verstrekken.

Dit klinkt heel erg als ‘Big Brothers’ en dat is het ook. Tenzij je je privacy-instellingen zorgvuldig invult. Deel persoonlijke zaken alleen met je vrienden, en selecteer die ook een beetje, eh, selectief. En zet geen informatie online die toch eigenlijk alleen maar voor jezelf bedoeld is: voor je het weet verandert Facebook de instellingen weer eens en staat het onverwacht toch open en bloot online. Inderdaad, ook die blootfoto van jezelf.

Inmiddels lijkt Facebook begrip te tonen voor de privacy-kritiek. Het bedrijf zou van plan zijn om de privacy-instellingen zodanig te vereenvoudigen dat het gemakkelijker wordt voor gebruikers om Facebook te verbieden persoonlijke informatie door te spelen aan adverteerders. Iemand van Facebook zei in een radio-interview dat het bedrijf waarschijnlijk binnen enkele weken met nieuwe voorwaarden komt. Eerst zien, dan geloven. Maar vooral: let straks op dat de vinkjes op de juiste plek staan. Want anders slaat het monster weer toe.

[Update 24 mei]

Facebook heeft maandag gereageerd op de flinke stroom kritiek op het aangepaste privacybeleid. Topman Mark Zuckerberg schreef een opiniestuk in The Washington Post.

The biggest message we have heard recently is that people want easier control over their information. Simply put, many of you thought our controls were too complex. Our intention was to give you lots of granular controls; but that may not have been what many of you wanted. We just missed the mark. We have heard the feedback. There needs to be a simpler way to control your information. In the coming weeks, we will add privacy controls that are much simpler to use. We will also give you an easy way to turn off all third-party services.

Daarnaast belooft Zuckerberg in het stuk dat data niet verkocht worden en adverteerders er geen toegang tot krijgen. Noem dat gerust een leugen. Adverteerders bestoken gebruikers van social networks als Facebook en Hyves op basis van de profielinformatie: geslacht, leeftijd, woonplaats, gedrag. Dat wordt allemaal van het netwerk gedistilleerd.

Hier leg ik het even wat nader uit.