Feest der publieke kaalslag

Het hervormde belastingstelsel is ‘een PvdA-feestje’ stelde PvdA-fractievoorzitter Diederik Samsom vorig weekend op het congres van de Jonge Socialisten, de jongerenorganisatie in de PvdA. Oud- staatssecretaris Willem Vermeend deed – niet onverwacht – zijn duit in het zakje door zijn opvolger Wiebes (VVD) te complimenteren. De contouren van het plan zoals het er nu ligt, laten inderdaad een hoop zoet na het zuur zien, want de lasten op arbeid gaan omlaag en het gemiddelde huishouden houdt zo’n 800 euro over op zijn bankrekening. Iets om als jonge sociaal-democraten trots op te zijn, toch?

publieke welvaart wordt overgeheveld naar private rijkdom Tussen de euforie over extra koopkracht zitten er in dit verhaal namelijk wel wat problemen. De kern daarvan is simpel: publieke welvaart wordt overgeheveld naar private rijkdom. Na jaren van bezuinigingen, het versoberen van publieke voorzieningen zoals de zorg en uitkeringen, en het  doortrekken van marktwerking in diezelfde voorzieningen ligt het in de rede dat een kabinet waar de PvdA deel vanuit maakt de ademruimte die ontstaat door de economische groei gebruikt voor nuttige (her)investeringen. Laat de bezuinigingseis bij de drie decentralisaties vallen, ga met startersbeurzen de gierende jeugdwerkloosheid te lijf, of investeer in duurzame energie. Allemaal zaken waar de samenleving als geheel baat bij heeft. In plaats daarvan heeft de PvdA zich overgegeven aan het liberale mantra van een kleinere overheid en verdedigt zij belasting als de prijs der beschaving niet langer.

Als we dan kijken naar de voorstellen die Wiebes heeft gemaakt is het moeilijk om de rode puntjes in een overvloed van blauw te vinden. Als de hervorming van de arbeidskorting inderdaad meer banen oplevert, is dat een bijzonder goede zaak, zeker als dat ook fatsoenlijke banen zijn in plaats van de flitsende flexbanen waar de Nederlandse arbeidsmarkt patent op lijkt te hebben. Vooralsnog zijn het echter vooral banen die meer in de CPB-realiteit bestaan dan in de werkelijkheid waarin wij leven. Wat echter zeker is, is dat deze herziening het gat tussen de werkenden en niet-werkenden (studenten, pensionado’s en uitkeringsgerechtigden) verder vergroot.

belasting op arbeid Laten we ook even kijken wat er gebeurt binnen die belasting op arbeid. De grenzen en de percentages van de inkomensbelasting worden verlaagd, terwijl de sociaal-democraten ooit nog voor een schaal van 60 procent waren voor de allerrijksten. De herziening pakt denivellerend uit tussen werkenden onderling, en zoals gezegd tussen werkenden en niet-werkenden. In tijden van stevige werkeloosheid is dat een vreemde keuze, te meer omdat het effect alleen maar versterkt wordt als de BTW-plannen ook doorgaan. Voor armere mensen doet zo’n verhoging namelijk veel meer pijn dan voor rijkere mensen, omdat een groter deel van hun besteedbaar inkomen naar consumptie gaat.

Is dit geschuif met percentages nu de belastingherziening die Nederland nodig heeft? Waarom blijven de brievenbusconstructies van graaiende multinationals ongemoeid? Waar is de vergroening van de belastingen, ooit muziek in de oren van milieuactivist Samsom en landbouweconoom Dijsselbloem? De belasting op financiële transacties uit het PvdA-verkiezingsprogramma is eveneens in geen velden of wegen te bekennen. En het meest schrijnend is nog dat men totaal doof is geweest voor Piketty. Er lag een kans om de vermogensverschillen, de grootste bron voor ongelijke kansen voor mensen, aan te pakken. In plaats daarvan ligt er een nog vrij vage suggestie over het belasten van de reëel ontvangen rente, die hoewel voordelig voor kleine spaarders mijlenver verwijderd blijft van een progressieve vermogensbelasting.

Het lijkt er dus op dat Samsom straks in zijn eentje met een biertje aan de bar staat met zijn feestje. Als de slingers na de presentatie van deze belastinghervorming weer worden neergehaald en de confetti wordt opgeveegd, blijven we namelijk zitten met de kater van de bezuinigingen op de publieke sector. Wij roepen de Tweede Kamerfractie van de PvdA dan ook op om in de komende onderhandelingen niet alleen maar te vertrouwen op inbreng van de oppositie, maar juist zelf de plannen serieus te verbeteren. Juist de PvdA zou in deze tijden, nu we het langzaam weer kunnen betalen, moeten staan voor een versterking van de publieke belangen, eerlijk delen en het verkleinen van inkomensverschillen. Dat was in 2012 de missie, en nu moeten we resultaat laten zien.

Elmar Smid schreef dit stuk samen met Erwin Krol, Lucas Roorda en Robert Steenbergen. De auteurs zijn allen jonge, actieve leden van de PvdA