Feminisme mag zich nooit wentelen in gemakzucht

Ik sta hier omdat ik me vorig jaar achterin de zaal dood zat te ergeren en vervolgens een woede column schreef met als ladingdekkende titel: ‘Het Opzij-feminisme is failliet’. De redactie van het blad deed haar naam eer aan, deed een stap opzij en zei: ga jij volgend jaar maar zelf op het podium staan en leg maar eens uit wat je bedoelt met ‘een libelle-light lulkoekverhaal waar de zelfgenoegzaamheid vanaf druipt’ als je het over de top 100 hebt. De libelle, dat is in opzijkringen nog altijd een dodelijk insect.

Ik had daar gezeten, in de zaal, ergens achterin, waar jullie nu ook zitten en ik had naar de presentatie gekeken van een lijst vrouwen waar ik mezelf en mijn omgeving niet in kon herkennen.

Maar dat was het niet alleen. Veel belangrijker nog is dat bij de samenstelling van de lijst het maatschappijkritische aspect van feminisme compleet verloren leek te zijn gegaan. Het feminisme draait volgens mij en vele andere feministen namelijk niet alleen om het doorbreken van glazen plafonds, om vervolgens doodleuk mee te spelen met het door het patriarchaat gedicteerde machtspelletje. Nee, feminisme draait vooral om het creëren van een eerlijkere samenleving, voor iedereen.

Macht is dan een verdomd lastige term, want als iemand macht heeft, gaat dat altijd ten koste van een ander.

Oppervrouw Het deed pijn om te zien hoe VVD-minister Jeanine Hennis gekroond werd tot oppervrouw van Nederland, omdat zij als één van de weinigen het mannenbolwerk, ook wel bekend als ons kabinet, had weten te doordringen en het had weten te schoppen tot een post waar geen vrouw eerder was geweest: Defensie. Een paar jaar eerder, in 2013, was minister Schippers, eveneens VVD, de uitverkorene.

Schippers was erin geslaagd minder geld aan zorg uit te geven dan zij had begroot, en dat moest gevierd worden. De desastreuse consequenties van dat bezuinigingsbeleid werden compleet genegeerd. – meer mantelzorg en meer kopzorgen voor iedereen en voor vrouwen in het bijzonder – om maar een voorbeeld te noemen. Schippers had in een mannenwereld op traditionele wijze succes behaald en dat moest gevierd worden. Negatieve gevolgen, of niet.

Mijn kritieken waren niet nieuw, noch was ik de eerste die hardop had durven pleiten voor een nieuwe, meer inhoudelijke, visie. Kritiek leveren vanaf de zijlijn, mijn professionele hobby, is makkelijk. Kritiek ontvangen, het serieus nemen en verwerken, daarentegen, dat vergt karakter. Dit jaar is bij de samenstelling van de ‘top 100 invloedrijkste vrouwen’ niet alleen gekeken naar de positie die de dames op de professionele ladder bekleden, maar ook naar wat ze met hun invloed doen.

Om het bekende citaat van Madeleine Albright maar weer eens van stal te halen:

Klapvee Het is goed dat we elkaar toejuichen en meewerken aan het vergroten van elkaars zichtbaarheid, maar we doen onszelf tekort wanneer we alleen als klapvee dienen en verder onze mond houden. Volgzaamheid maakt lui en bij luiheid is de emancipatiestrijd niet gebaat. Van niks doen wordt niemand beter, van alleen maar lof ook niet.

In deze tijd, waarin “progressief” welhaast een vies woord is geworden en men halsstarrig vast probeert te houden aan eeuwenoude tradities – denk alleen al aan het Zwarte Pieten-debat of de misstanden bij de Groningse corpora – moeten we van feminisme geen traditie maken die zich wentelt in gemakzucht. We moeten ondanks de successen van witte vrouwen niet vergeten dat er nog altijd gemarginaliseerde groepen zijn in onze samenleving. En dat zijn ook vrouwen.

Kritiek is nodig voor verandering. Dit jaar heeft Opzij een prachtige lijst samengesteld voor de Impact Award. Genomineerd voor die publieksprijs zijn vrouwen die weliswaar minder zichtbaar zijn voor het grote publiek, maar met hun werk wel veel impact hebben op onze samenleving.

Het is een grote stap in de richting van het inclusieve feminisme waar ik zo graag onderdeel van uitmaak. De vrouwen op die lijst herdefiniëren wat mij betreft waar het feminisme om zou moeten gaan: een maatschappij kritische beweging die in de breedte streeft naar gelijkwaardigheid, voor álle vrouwen. Update: Mediaforum Hasna was dinsdag ook te gast bij Mediaforum op Radio 1, waar ze de confrontatie aanging met tv-journalisten Andries Knevel en Charles Groenhuijsen. Hasna vindt dat feminisme om meer gaat dan macht, de beide heren zien dat anders.