Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Final fatwa's friendly fire

  •  
13-09-2011
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
BNNVARA fallback image
Tofik Dibi gaat grotendeels uit van islamofobe denkkaders
Afgelopen vrijdag riep een klein groepje nedermoslims onder leiding van Tofik Dibi andere moslims wereldwijd op om voor zichzelf te denken (‘de laatste fatwa’). Het is een moedig en creatief initiatief met de beste bedoelingen, en het is te hopen dat het binnen de moslimgemeenschap tot vruchtbare discussie leidt. Maar het artikel gaat (zonder het zichzelf misschien te realiseren) uit van veronderstellingen die meestal met islamofobie geassocieerd worden. Omdat dit artikel vooral door niet-moslims zal worden gelezen is het maar de vraag of dit initiatief een positieve uitwerking zal hebben.
Het is voor een GroenLinkser als Tofik Dibi natuurlijk een gruwel dat er wereldwijd mensenrechtenschendingen plaatsvinden uit naam van een religie of in opdracht van religieuze autoriteiten. En het is voor een nedermoslim als hij natuurlijk ook vreselijk dat hij door velen impliciet medeverantwoordelijk wordt gehouden voor 9/11 en andere aanslagen. Dibi’s fatwa loopt dus over van de goede bedoelingen, maar daarmee is spreekwoordelijk de weg naar de hel geplaveid. Want met de bewering dat het islamitische geloof werd gekaapt op 11 september 2001 treedt Dibi in het denkkader (“frame”) van islamofoben. Ook zijn timing is bijzonder, omdat nationaal-liberaal Frits Bolkestein vorige week juist verklaarde dat moslims niet gevaarlijk zijn.
Dibi’s stuk gaat zelfs meermaals uit van islamofobe frames en stellingen, impliciet of expliciet en bewust of onbewust. Veronderstellingen die juist bestreden moeten worden om de Nederlandse en internationale verhoudingen te normaliseren en de rechtstaat te beschermen tegen vreemdelingenhaat. Het artikel bevestigt de volgende stellingen eerder dan dat het ze bestrijdt:
9/11 toont het gevaar van de islam
9/11 werd gepleegd door een organisatie die hooguit één op de miljoen moslims omvatte, en had overduidelijk een politieke motivatie. Overal is geweld van moslims tegen niet-moslims een afrondingsfout in vergelijking met andere vormen van geweld.
9/11 werd in gang gezet door “de” radicaal-islamitische hiërarchie
Er was geen fatwa die voor Osama bin Laden betekende dat hij de religieuze plicht had om Amerika aan te vallen. Bin Laden was zelf ook geen religieuze leider.
“De islam” bestaat
Nog voor de 7e eeuw voorbij was bestond de islam al uit twee hoofdgroepen (Soenni en Shia). Tegenwoordig is er zoveel verscheidenheid dat je eigenlijk niet meer over één geloof kunt spreken, net als bij volgelingen van Jezus en/of Maria. Alevieten hebben bijna geen religieuze voorschriften, Shiieten hebben een sterke kerkelijke hiërarchie, en er zijn miljoenen moslims die alcohol drinken, de Ramadan negeren of homofiel zijn.
Moslims zijn verantwoordelijk voor het gedrag van andere mensen die zich moslim noemen
Als iemand die zich moslim noemt iets vreselijks doet uit naam van de islam, zegt dat natuurlijk niets over de schuld van andere moslims. Er heeft zich bijvoorbeeld nog nooit een atheïst of socialist verontschuldigd voor de misdaden van Stalin. Door ongevraagd verantwoordelijkheid te nemen voor de gedragingen van gewelddadige of vrouwonvriendelijke moslims associeert Dibi zijn geloof juist met slecht gedrag.
Slechte behandeling van vrouwen is de schuld van “de islam”
De slechte dingen die sommige moslimmannen tegen vrouwen doen (zoals geweld, uithuwelijking of discriminatie) zie je helaas overal ter wereld, en zeker in arme landen. De Koran is ook vaak vrouwvriendelijker dan de Bijbel (bijvoorbeeld qua scheiden en politiek actief zijn), en er is geen religieuze plicht voor moslims om vrouwen slecht te behandelen.
Imams en mufti’s zijn conservatief, geweldslievend en vrouwonvriendelijk
Dibi noemt eerst een aantal vreselijke fatwa’s, maar erkent meteen daarna dat er ook veel positieve, vredelievende en vrouwemanciperende fatwa’s zijn. Fatwa’s worden door de mensen die er naar luisteren gezien als nuttig, omdat de Koran lang niet overal een helder antwoord op geeft en ook juist omdat tijden veranderen.
De islam is een hiërarchische godsdienst, zoals als het katholicisme
De overgrote meerderheid van de moslims behoort tot de soennitische islam, die geen officiële religieuze hiërarchie kent. In bepaalde landen is er wel nationale religieuze coördinatie, maar over het algemeen mag een moslim zelf weten hoe hij zijn heilige koran interpreteert. Als een moslim al luistert naar een andere moslim, dan is het de lokale imam. En die krijgen over het algemeen geen commando’s van elders, en al helemaal niet uit Mekka.
Ouderwetse moslims vergissen zich
Iedere moslim heeft het recht zijn eigen leven te kiezen. Als hij of zij een ouderwets leven kiest, en Tofik Dibi zegt dat dat niet klopt omdat iemand zelf moet kiezen, is dat inconsistent en arrogant. Veel mensen gedijen bij een traditioneel leven, en op sommige plekken in de wereld zijn ouderwetse codes een betere oplossing dan Westerse gedragsregels.
Moslims hebben lange tenen
Door de fatwa tegen Salman Rushdie als het gevolg van een islamitische volksopstand te beschrijven, gaat Dibi voorbij aan het feit dat deze door ayatollah Khomeini uitgesproken fatwa op zijn minst gedeeltelijk een politieke motivatie had. Alleen al de enorm beheerste reactie van nedermoslims op de wraakaanslagen op moslims na 9/11 toont aan dat moslims ook hele korte tenen kunnen hebben.
De islam is heel anders dan het christendom
De ontstaansgeschiedenis van de islam en van islamitische culturen is niet los te zien van de Europese cultuur, en andersom. Ook de religieuze voorschriften (vasten, bidden, kerkbezoek, soberheid, aalmoezen geven, bedevaart, kuise kleding voor vrouwen, bescherming geloofsgenoten, en ga zo maar verder) zijn zeer vergelijkbaar. In de praktijk is het gedrag van een seculiere moslim niet te onderscheiden van een seculiere christen, en dat geldt ook voor fundamentalisten. Ook de problemen van de kerkelijke hiërarchie zijn universeel.
Als de lezer de bovenstaande twijfelachtige veronderstellingen probeert te negeren, dan blijft een oproep over om religieuze hiërarchie te negeren of zelfs gedag zeggen. Een islamitische Reformatie dus eigenlijk. Maar ook dat is waarschijnlijk een onverstandige oproep. Zoals gezegd zijn de meeste versies van de islam al niet hiërarchisch en werken fatwa’s en religieuze hiërarchie vaak emanciperend en kalmerend (zie Egypte). Bij christenen heeft de kerkelijke hiërarchie een belangrijke rol die ook buitenstaanders vaak waarderen. De dorpspastoor is in grote delen van Europa nog een belangrijk man in de gemeenschap, die advies geeft over zaken die soms ver van religie staan. Dat is niet per se een aantasting van de rechten van gelovigen.
Het effect van het vragen van een gelovige om zijn “kerk” af te zweren, en die kerk harteloos of onderdrukkend te noemen, is uiterst onzeker. De meeste katholieken zouden een oproep om de orders van de Paus te negeren beschouwen als een directe aanval op hun levensovertuiging. Daarop reageren mensen eerder met woede en het verharden van die levensovertuiging dan andersom. Mocht dit initiatief een vervolg hebben, dan is het te hopen dat Dibi en de zijnen meer uitgaan van de eigen kracht van moslims en hun levensovertuiging, en dat de woorden die ze gebruiken dat reflecteert.

Meer over:

politiek, opinie
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.