Financiële markten de baas in de VS?

Bill Clinton kreeg al lang geleden oog voor de verhouding tussen markten en politiek. Tegen journalist Bob Woodward reageerde hij tijdens zijn eerste termijn met: “You mean to tell me the success of [my economic] program and my reelection hinges on the Federal Reserve and a bunch of f*****g bond traders?”

De Fed heeft eind vorig jaar besloten een begin te maken met de afbouw van de maandelijkse aankoop van $85 miljard aan obligaties en hypotheken. Deze kwantitatieve verruiming heeft de markten de afgelopen paar jaar gunstig gestemd. Paradoxaal genoeg is lange tijd sprake geweest van ‘goed nieuw is slecht nieuws’ voor de markten, omdat positieve economische cijfers ‘tapering’ dichterbij konden brengen. Nu lijkt nog altijd sprake van deze mindset: in de markten leeft de vrees dat positieve economische cijfers de Fed kunnen doen besluiten de geldkraan sneller dicht te draaien.   Verkiezingsjaar in Amerika Democraten en Republikeinen sloten afgelopen maand nog een begrotingsakkoord voor twee jaar om te voorkomen dat de markten zenuwachtig zouden worden. Dat de partijen nu door een deur konden, heeft veel te maken met de tussentijdse verkiezingen komende november. Na het Obamacare-debacle willen Democraten niet het risico lopen op meer electorale schade en de GOP wil de ommekeer in de polls niet om zeep helpen met het gevaar de schuld in de schoenen geschoven te krijgen voor een nieuwe ‘shutdown’.   Het Obamacare-drama heeft Democraten pijn gedaan. Voor het eerst in lange tijd is de GOP populairder dan de Democratische partij. Obama scoort vijf uit vijf, maar niet in positieve zin. Obama krijgt op de volgende terreinen een negatieve beoordeling: ‘job approval’, eerlijkheid, economisch beleid, leiderschap en zijn persoonlijkheid. Hij heeft dit te danken aan de wijze waarop hij zijn zorgwet heeft gepresenteerd en de slordige implementatie ervan. Bovendien helpt het niet, dat veel Amerikanen nog weinig merken van economisch herstel.   De grote vraag voor november is of Republikeinen de Senaat in handen krijgen. Algemeen wordt aangenomen dat het Huis conservatief blijft, maar de Democraten zijn een stuk minder zeker van hun zeggenschap over de Senaat. Dat was tot voor kort anders: tijdens de ‘shutdown’ droomden Democraten voorzichtig van een blauwgekleurd Congres.   Maar de kansen zijn gekeerd. In november staan 33 van de honderd Senaatszetels op het spel. Daarvan zijn er nu dertien Republikeins en twintig Democratisch. De GOP moet zes zetels van Democraten afsnoepen om het voor het zeggen te krijgen. Op dit moment is dit streven geen utopie.   Obama onder vuur Echter, de stembusgang is nog een klein jaar weg en peilingen kunnen omslaan als Obamacare naar de achtergrond verdwijnt. Nu al draait de veelbesproken website beter, is de inschrijving op gang gekomen en is de discussie van de voorpagina’s verdwenen. Obama probeert ook een andere weg in te slaan: bestrijding van ongelijkheid is het speerpunt tijdens zijn resterende jaren in het Witte Huis.   Vooralsnog hebben Democraten de wind tegen. Obamacare kan snel weer in het middelpunt van de belangstelling komen als kleine ondernemers geconfronteerd worden met de gevolgen van de wet. Bovendien deed Obama een zwaktebod in zijn verdediging tegen alle kritiek op de zorgwet: hij schoof de schuld af op de bureaucratie.   De jeugd heeft zich inmiddels afgekeerd van de president: slechts 41% van de millenials vindt dat hij goed werk levert en 57% is tegen Obamacare. Een derde van de jongeren schrijft zich waarschijnlijk niet in voor een nieuwe zorgverzekering. Dit kan catastrofaal uitpakken, aangezien de financiële haalbaarheid van Obamacare valt of staat met de deelname van jonge, gezonde mensen.   Kan de politiek fietsen zonder Fed-zijwieletjes? Toch bevinden de VS zich nu in een wat stabieler politiek klimaat dan afgelopen jaar. Dat wil niet zeggen dat Democraten en Republikeinen gezamenlijk de economische motor een zwengel geven, maar de politieke rem op de groei staat er nu iets minder strak op. Met twee jaar zekerheid over overheidsuitgaven, zullen bedrijven wat minder aarzelend zijn over investeringen. Als de grootste problemen met Obamacare opgelost zijn en worden, geeft dit de economische bedrijvigheid een zetje in de rug.   Helaas kan in november alweer een storm opsteken als de GOP de Senaat in handen krijgt. De partij zal dan proberen Obamacare en andere initiatieven die hen niet aanstaan terug te draaien. Als dit gebeurt, is het hek van de dam, omdat bedrijven dan geen enkele zekerheid meer hebben over bestaande regels en wetten.   Markten zullen dan weer hoopvol en vol verwachting naar de Fed kijken voor een dosis kunstmatige monetair pepmiddel. Maar als de Fed het meeste kruit al verschoten blijkt te hebben en de politiek blijft haperen, dan krijgen  markten en samenleving het zwaar.

Volg Andy Langenkamp ook op Twitter