Foezelen

De laatste paar weken is overduidelijk geworden dat het kabinet al van tevoren heeft bekokstoofd dat minister Donner vicevoorzitter van de Raad van State wordt. Daartoe werd zelfs de taak de procedure te bewaken overgedaan aan minister Opstelten, terwijl die oorspronkelijk onder de verantwoordelijkheid van minister Donner viel. “Om een gelijk speelveld te creëren” ‒ doorzichtiger kon het argument niet zijn.

Het is lastig om de wens van “de burger” te peilen, maar ik denk dat ik er in dit geval niet ver naast zit als ik zeg dat hij dit soort machinaties niet ziet zitten. Wat de burger wil is dat de kwestie open en eerlijk wordt gespeeld, niet dat dit soort dingen in de beruchte achterkamertjes wordt beklonken. Het is aan het kabinet die sterke voorkeur te respecteren of niet. 

Het kabinet heeft, in het kort, een aantal mogelijkheden. Ofwel het kabinet beslist gewoon dat Donner het wordt en daarmee basta ‒ zonder de poppenkast van een procedure waarvan het resultaat toch al vaststaat. Het zou slecht zijn voor het vertrouwen van de burger in de politiek, het zou bevestigen dat politici baantjes toedelen aan politieke vriendjes en het zou ingaan tegen de wens van een groot deel van de bevolking, en dat is allemaal al erg genoeg ‒ maar het is in ieder geval geen stiekem gedoe.

De tweede mogelijkheid is dat de procedure werkelijk wordt opengegooid en dat een onafhankelijke commissie alle brieven bekijkt en daar de beste uit selecteert: iemand die neutraal de wetgeving kan beoordelen die dit kabinet heeft aangenomen. Kabinetsleden zijn vanwege dat laatste dan ook niet geschikt ‒ dat is inmiddels in de media uitvoerig beargumenteerd. Natuurlijk werkt dit alleen als er ook een geloofwaardige kandidaat uit komt, anders is alle omzichtigheid natuurlijk voor niets geweest. Geloofwaardig betekent in ieder geval: zonder de verdenking van een benoeming op grond van politieke kleur of alliantie.

Er is natuurlijk ook een derde mogelijkheid, waarbij Donner uiteindelijk héél toevallig tóch de “perfecte” kandidaat blijkt te zijn. Iedereen weet dat het doorgestoken kaart is, maar houdt met alle geweld de schijn op dat er een nette procedure is gevolgd. Dat zal het kabinet niet alleen de toorn opwekken van een groot deel van de bevolking, maar ook de grootst mogelijke hoon om zoveel huichelachtigheid. Dat lijkt me een buitengewoon slecht plan. Niet alleen omdat het onbehoorlijk is  om iemand op zo’n manier zo’n belangrijke baan in te foezelen, niet alleen omdat het vertrouwen van de burger toch al onder grote druk staat, maar ook omdat het geen pas geeft de burger een rad voor ogen te draaien ‒ ook al heeft die burger allang door hoe de vork werkelijk in de steel zit.