Franse opstand toont superioriteit ‘vechtmodel’

Toen de Franse sociaaldemocraat Hollande in 2012 de verkiezingen won, sprak hij een menigte toe voor de Bastille – een centrale plek voor de Franse revolutie in 1789. Hollande voerde campagne voor een belasting op de rijken en had beloofd het gevecht aan te gaan met de neoliberale bezuinigingslogica. “Ik ben er zeker van dat er in veel Europese landen sprake is van opluchting, de hoop dat bezuinigingsbeleid in ieder geval niet meer onvermijdelijk is.”

Nu, vier jaar later, is er van die hoop niets meer over. De 75% procent belasting op beloningen boven een miljoen euro werd gesaboteerd door de rijken en multinationals. De salarissen van ambtenaren werden bevroren en Hollande gebruikte de aanslagen in Parijs om massale betogingen tijdens de klimaattop te verbieden. De draconische arbeidswet die de regering er nu doorheen probeert te drukken, maakt het ontslaan van mensen makkelijker, geeft bedrijven de mogelijkheid de werkweek verder op te rekken en ondermijnt collectieve arbeidsovereenkomsten.

Breed verzet Jongeren en werkende mensen zien de arbeidswet als een nieuwe aanval op hun positie. De werkloosheid zit al in de dubbele cijfers: tien procent en voor jongeren het dubbele. De achttienjarige Naïm Shili , verbonden aan een scholierenvakbond, zegt over de massale acties: “Er is een breed gevoel van verraad: François Hollande heeft beloofd de jeugd zijn prioriteit te maken, maar het lijkt meer op het omgekeerde. Er is een oud gezegde dat stakende scholieren in Frankrijk als tandpasta zijn – eenmaal uit de tube, is het erg lastig ze er terug in te krijgen.”

Niet alleen scholieren zijn als tandpasta. Werkende mensen in tal van strategisch belangrijke sectoren kwamen in actie. De helft van de Franse benzinepompen was de afgelopen week geblokkeerd. Havenpersoneel in Le Havre, dat veertig procent van de Franse olie verwerkt, legde gisteren het werk neer. Personeel van de Franse kerncentrales, luchtverkeersleiding en de hogesnelheidslijn voegde zich bij de staking.

En toen kranten het artikel van vakbondsleider Martinez niet plaatsten, weigerden arbeiders de kranten te drukken. Alleen de linkse krant L’Humanité kwam uit.

Met deze escalatie van de acties – en de golf Nederlandse vakantiegangers die op gang begint te raken! – lijken de Nederlandse media ook eindelijk wakker te worden. Met alle beperkingen van dien. De Volkskrant doet alsof het verzet samenvalt met vakbondsvoorzitter van de CGT Martinez, ‘de sluwe tacticus met hart voor de underdog’. Terwijl de NOS meewarig schrijft “Nederland heeft meer een overlegmodel. Dat hebben de Fransen nog niet uitgevonden. Daar heb je een vechtmodel.”

Het feit dat veel van de voorgestelde Franse hervormingen in Nederland al lang doorgevoerd zijn, laat de superioriteit van het Franse ‘vechtmodel’ zien. De Franse regering staat onder grote druk. Het is de vraag of zij nog in staat is een compromis te sluiten met de vakbondstop zodat de arbeidswet in afgeslankte vorm ingevoerd kan worden of dat zij door jongeren en de netwerken van onderaf binnen de vakbond gedwongen wordt de arbeidswet in haar geheel te laten vallen. Dit laatste zal een grote overwinning betekenen voor links. Een algemene staking is nu de volgende stap.

Om dit verzet te breken, gebruikt de regering moslims als bliksemafleider. De premier, Manuel Valls, zei vorige maand nog dat de strijd voor ‘cultuur en identiteit’ belangrijker is dan de strijd om de economie en tegen werkloosheid. In een typisch staaltje verdeel-en-heers viel hij deze week activisten aan die ‘islamolinks’ zouden zijn. Het laat alleen maar het belang zien van een links dat de strijd tegen afbraakbeleid koppelt met die tegen moslimhaat.

Neoliberalisme in DNA van de EU Het massale verzet in Frankrijk staat niet op zichzelf. In 2002 voerde de Duitse sociaaldemocraat Schröder de Hartz-hervormingen door. De lage lonen en afbraak van ontslagbescherming creëerden een grotere tweedeling in de maatschappij en voerden tegelijkertijd de druk op andere eurolanden op om te volgen om ‘concurrerend’ te blijven. Binnen het Europese ‘groei en stabiliteitspact’ is deze race to the bottom geformaliseerd. Werkende mensen in de EU worden hierdoor tegen elkaar uitgespeeld.

Neoliberalen – van sociaaldemocraten tot racistisch rechts – stellen dat er geen alternatief is. Het Griekse Syriza is op de knieën gedrongen en ook Frankrijk moet met haar tijd mee en ‘moderniseren’. Maar als de Franse elite erin slaagt de arbeidswet er door te drukken, zal zij voor meer terugkomen. Nu al raadt de Europese Commissie aan het minimumloon te verlagen. De hervormingen in Frankrijk zullen bovendien gebruikt worden om elders in Europa ook weer afbraakbeleid te eisen.

Het is voor links daarom gevaarlijk om de Europese Unie te zien als progressief project. De EU dient de belangen van grote bedrijven, niet die van gewone mensen. Dit is waarom het zo’n goed nieuws is dat de Fransen een stok in de wielen van dit project steken. Een nederlaag van de Franse regering kan links in de rest van Europa het vertrouwen geven om ook in actie te komen. Het laat bovendien zien dat er een alternatief bestaat voor de politiek van de haat van Wilders en Le Pen en de neoliberale politiek van de gevestigde orde. De beste manier om vanuit Nederland onze solidariteit te betuigen, is door de straat op te gaan tegen het even desastreuze handelsverdrag TTIP.