Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Gefeliciteerd met… waarmee ook alweer?

  •  
08-04-2016
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
ANP-44105621

© Foto: ANP BAS CZERWINSKI

Een triomfantelijkheid dat ‘het volk’ hier van ‘de elite’ heeft gewonnen is een gevaarlijke simplificatie en een depolitisering van de werkelijkheid
32 procent opkomst, 61 procent tegen. “SP-Leider Emile Roemer is een dag later nog steeds opgetogen”,  meldt sp.nl. Zelf hoop ik een dag later vooral dat ik de hoofden van knetterrechtse seksisten als Jan Roos en Thierry Baudet nu een tijdje niet meer hoef te zien. Maar dat gaat niet gebeuren, vrees ik: voor hen is dit een strategisch succes op weg naar een hegemonie van radicaal-rechts denken.
Mensen in mijn omgeving hebben vóór het associatieverdrag gestemd, tégen gestemd, blanco gestemd, niet gestemd. Ik heb zelf uiteindelijk  voor blanco gepleit , maar van álle vier de keuzes kan ik me goed voorstellen hoe je er vanuit een links perspectief op uitkomt. Toch blijft bij mij na gisteravond vooral de vraag hangen: wat je ook gestemd hebt, als je links bent en je bent blij met hoe dit referendum is verlopen,  waar ben je dan precies blij mee?
Paul Mepschen schrijft , volgens mij terecht: Het is beter om dit NEE goed te begrijpen dan het te vieren. Wat vooral pijnlijk duidelijk is geworden in deze campagne is de zwaktede enorme crisisvan links in Nederland. We hebben helemaal geen vat op de beeldvorming; we spelen geen rol in de interpretatie van het NEE; we zijn als linkse, internationalistische EU-critici volstrekt onzichtbaar. (…) De betekenis van dit NEE is niet in een zin samen te vatten. Maar dat conservatief en nationalistisch rechts sterker uit deze campagne is gekomen lijkt me overduidelijk. En dat is een heel groot probleem.
"Het is beter om dit NEE goed te begrijpen dan het te vieren. Wat vooral pijnlijk duidelijk is geworden in deze campagne is de zwakte — de enorme crisis — van links in Nederland. We hebben helemaal geen vat op de beeldvorming; we spelen geen rol in de interpretatie van het NEE; we zijn als linkse, internationalistische EU-critici volstrekt onzichtbaar. (…) De betekenis van dit NEE is niet in een zin samen te vatten. Maar dat conservatief en nationalistisch rechts sterker uit deze campagne is gekomen lijkt me overduidelijk. En dat is een heel groot probleem."
Peter Storm zegt  over het linkse NEE-kamp: De enige kracht die voor nee pleitte én sterk genoeg was om een linkse draai naar voren te brengen, liet dat na. De SP speelde op soortgelijke wijze met xenofobe argumenten als openlijk rechts dat deed. De echt linkse en radicale geluiden kwamen van hele kleine groepen en personen met beperkt bereik. In de stembus dompelden ze zich onder in een stroom waarin rechts domineerde.
"De enige kracht die voor nee pleitte én sterk genoeg was om een linkse draai naar voren te brengen, liet dat na. De SP speelde op soortgelijke wijze met xenofobe argumenten als openlijk rechts dat deed. De echt linkse en radicale geluiden kwamen van hele kleine groepen en personen met beperkt bereik. In de stembus dompelden ze zich onder in een stroom waarin rechts domineerde."
(Ik vind zelf ‘xenofoob’ te scherp. Maar ‘populistisch’ was het wel en erg ‘links’  was het zeker niet.)
Behalve die man met dat matrozenpetje en ander rechts, en Harry van Bommel, waren er weinig mensen die klapten, gisteren, toen de uitslag bekend werd. (…) Veertig miljoen over de balk gesmeten, effect minimaal. Maar het enige dat ik er echt vervelend van vind is dat rechts het referendum heeft ontdekt en deze heisa krijgen we nog wel eens
"Behalve die man met dat matrozenpetje en ander rechts, en Harry van Bommel, waren er weinig mensen die klapten, gisteren, toen de uitslag bekend werd. (…) Veertig miljoen over de balk gesmeten, effect minimaal. Maar het enige dat ik er echt vervelend van vind is dat rechts het referendum heeft ontdekt en deze heisa krijgen we nog wel eens"
En dat laatste is precies wat ik ook denk. Er is alle reden om kritisch te zijn op déze EU. En ik ben absoluut niet tegen referenda: ik ben juist voor meer, diversere vormen van directe democratie. Er zijn tal van belangrijkere onderwerpen waarover ik best een (bij voorkeur door links gedragen) referendum zou willen, bijvoorbeeld  over TTIP. En in Rotterdam help ik op dit moment mee met het mogelijk maken van een lokaal  Woonreferendum  over het behoud van voldoende betaalbare woningen.
Maar het idee van iedere paar maanden een door rechts geïnitieerd en gedomineerd referendum met een bijna Trump-achtige campagne, daar word ik niet per se dolenthousiast van. En dat geldt denk ik ook voor de groepen die na de Oekraïeners voorwerp van een referendum worden.
Donderdagavond bij Pauw noemde zelfbenoemd verzetsheld Baudet al drie kansrijke nieuwe onderwerpen voor referenda voor het komend jaar: TTIP (slim van hem om die ook te noemen); het eerstvolgende steunpakket voor een Zuid-Europees land; en migratie en het opnemen van vluchtelingen.
Een vierde mogelijkheid is uiteraard een ‘Nexit’-referendum. Als op 23 juni een hoog percentage van de Britten voor vertrek uit de EU stemt, ontstaat er voor zo’n referendum ook momentum in Nederland. GeenPeil heeft al beloofd  Nigel Farage te gaan helpen  in zijn ‘Brexit’-campagne.
Fortuyn, Wilders en hun vrienden zijn inmiddels 15 jaar op stoom in Nederland. Gevestigde partijen hebben deels hun agenda en vocabulaire overgenomen, en links weet hen al 15 jaar onvoldoende weerwoord te geven. De PVV is de parlementaire tak van uiterst rechts, maar met bijvoorbeeld GeenPeil krijgt buitenparlementair populistisch-rechts — misschien mede omdat er geen PVV-‘vereniging’ is — langzamerhand ook steeds duidelijker een gezicht en een richting. Dit referendum is vooral met rechtse argumenten gewonnen en is vooral door die rechtse beweging gewonnen.
Als je die omstandigheden wilt zien, is een triomfantelijkheid dat ‘ het  volk’ hier van ‘de elite’ heeft gewonnen een gevaarlijke simplificatie en een depolitisering van de werkelijkheid. Als dit het eerste succes is in een populistisch-rechtse “democratische revolutie”, dan is er een stuk sterkere linkse analyse en strategie nodig dan dat. Anders lopen we straks, langs de weg van een serie correctieve referenda over de rug van de vluchtelingen en de Grieken, het risico op een langdurige hegemonie van radicaal-rechtse ideeën in Nederland.
Dit artikel verscheen eerder op de website van Kevin Levie
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.