Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Gesponsord onderzoek bedreigt de meningsvorming

  •  
13-09-2016
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
Schermafbeelding-2016-09-13-om-15.26.38

© cc-foto: Uwe Hermann

Elke wetenschappelijk opgeleide arts moet in staat zijn de feiten te kennen, maar meningen blijken belangrijker te zijn dan kennis
In het New England Journal of Medicine – het gerenommeerde wetenschappelijke medische weekblad – verscheen op 12 september 2016 een artikel dat op basis van interne documenten van de suikerindustrie laat zien hoe we – bij de preventie van hart- en bloedvatziekten –  jarenlang zoet gehouden zijn met de jacht op verzadigde vetten en artsen dachten dat ze op ons suikergebruik niet zo hoefden te letten. 
De vraag is niet of we met dit onderzoek een stap verder zijn in de aanpak van de preventie van hart- en bloedvataandoeningen, maar hoe zo iets in hemelsnaam mogelijk is
Claude Bernard, een van de grote artsen in de geschiedenis van de geneeskunde schreef in zijn boek ‘Inleiding tot het onderzoek in de experimentele geneeskunde’ (1865) al: “In de geneeskunde worden we vaak geconfronteerd met half geobserveerde en onduidelijke feiten die de ware hindernissen vormen voor de wetenschap, omdat mensen ze altijd weer te berde brengen en dan zeggen ‘het is nu eenmaal een feit, dat moeten we aanvaarden’.”
Sponsoring In die tijd bestond het gesponsord onderzoek nog niet, anders had hij daar vast ook iets heel verstandigs geschreven. Het is ook niet alleen dit ‘schandaal’ rond sponsoring door de suikerindustrie  dat ons zorgen moet baren, maar hoe belangenverstrengeling systematisch de onderzoekswereld is binnengedrongen. Het is belachelijk dat gesponsord onderzoek zoveel invloed mag hebben op onze gezondheid. Ik ga even terug waar ik de afgelopen weken over heb getweet om wat andere recente voorbeelden te geven.  
Jarenlang was het mogelijk voor de tabaksindustrie ons bewust te bedriegen via onderzoeken die de risico’s van het roken bagatelliseerden terwijl men beter wist. Daarover stuurde ik een tweet op 31 augustus.  
Of wat te denken van de manier waarop de bijwerkingen van het afslankmiddel Orlistat (ook bekend onder de naam Alli) in gesponsorde onderzoeken werden weggemoffeld. We kenden de bijwerkingen en serieuze wetenschappers waarschuwden er jaren geleden al voor, maar door gesponsorde onderzoeken en eufemistische naamgeving was uiteindelijk iedereen overtuigd dat het middel zo onschuldig is dat het zelfs zonder doktersrecept kon.  Ik heb daarover getweet op 17 augustus.
Meningsvorming De lijst is eindeloos en wat mij betreft gaat het terug tot ver voor het twitteren bestond. Sponsoring van onderzoek vormt een groot probleem op meningsvorming en de medische wetenschap heeft onvoldoende mechanismen ontwikkeld om de nadelige effecten ervan te neutraliseren of liever nog onschadelijk te maken. Elke wetenschappelijk opgeleide arts moet in staat zijn de feiten te kennen, maar meningen blijken belangrijker te zijn dan kennis. Wie met regelmaat roept dat het anders is wordt een zonderling, een gek, een lastpak.
Dit allernieuwste bewijs dat gesponsord onderzoek funest kan zijn voor de meningen en consensus in de geneeskunde  zou waarschijnlijk ook alleen tot wat ongemakkelijke gevoelens leiden om daarna snel vergeten te worden, maar gelukkig hebben we de media. Een artikel in de New York Times heeft een veel groter bereik dan The New England Journal of Medicine . Door het onderzoek naar de interne documenten van de suikerindustrie weten we nu dat in de jaren 60 van de vorige eeuw de suikerindustrie veel geld investeerde om te zorgen dat de harde vetten de schuldigen werden van het ontstaan van hart- en bloedvataandoeningen en niet suiker.
Gandy, Hegsted en Stare van Harvard ontvingen samen 6.500 dollar (huidige waarde 49.000 dollar) van de Sugar Research Foundation (tegenwoordig de Sugar Association geheten) om een overzichtsartikel te schrijven over ‘Dietary fats, carbohydrates and atherosclerotic vascular disease’ (vet, suiker en hartziekten) dat in 1967 verscheen in (ook) The New England Journal of Medicine. Het was een review, dus een artikel gebaseerd op de bestaande onderzoekartikelen. De onderzoekers van Harvard kozen de artikelen zelf uit en negeerden daarbij de artikelen over mogelijke schadelijkheid van suiker. Dat is vaak het probleem in gesponsord onderzoek. 
Visie op vet Het artikel van ‘Harvard’ in het gerespecteerde tijdschrift werd telkens van stal gehaald bij latere onderzoeken en de suikerindustrie bleef in de loop der jaren steeds onderzoeken steunen, vooral natuurlijk onderzoek naar de nadelige effecten van onverzadigde vetten. Frederick Stare, een van de auteurs van het artikel, werd hoofd Van de afdeling Nutrition van Harvard en Mark Hegsted werd hoofd van de afdeling Voeding van het United States Department of Agriculture. Toen in het begin van de jaren zeventig de Amerikaanse overheid gedwongen werd om een preventiebeleid te ontwikkelen had men als wetenscahppelijke basis daarvoor vooral een visie die gebaseerd was op de aanpak van vet en wie moest in 1977 het beleid vorm geven? Jawel, Mark Hegsted, een van de andere auteurs.
Op basis van dat beleid kon later weer een hele industrie van middelen om cholesterol tot ontwikkeling komen en verdween suiker steeds meer als bijdrager aan het probleem van hart- en bloedvatziekten.
Voor het artikel dat nu verscheen moesten duizenden pagina’s van interne correspondentie van de suikerindustrie worden nageplozen. Daaruit blijkt dat het echt een bewust plan van de suikerindustrie was en dat de opdracht aan de onderzoekers expliciet was om mogelijke bewijzen van risico’s van koolhydraten bij het ontstaan van hart- en bloedvataandoeningen te ‘debunken’.
Discussies Het bewijs van de slechte invloed van koolhydraten is in de loop der jaren  steeds groter geworden, maar tot op de dag van vandaag is er sprake van verhitte discussies. Je bent voor de koolhydratenhypothese of voor de onverzadigde vetten hypothese. Het werk van wetenschappelijk journalist Gary Taubes (The diet delusion) werd weggehoond door veel voedingsdeskundigen, terwijl het boek juist deze eenzijdigheid van de aanpak van preventie aan de kaak stelde.
Natuurlijk moet je zowel verkeerde vetten als verkeerde koolhydraten aanpakken, gevolgen van de revolutie van de menselijke voeding sinds een jaar of vijftig, gebaseerd op overproductie, goedkope grondstoffen, houdbaarheid en gemak voor consument. In de geneeskunde hebben we jarenlang eigenlijk alleen cholesterol geprikt om patiënten tegen risico’s van de moderne leefwijzen te beschermen. Het woord ‘lifestyle’ kunnen de meeste artsen nog steeds niet goed uitspreken. Zoveel kansen gemist, alleen maar omdat we met ons idiote idee dat zaken als zorg en onderzoek een markt zijn die je volgens liberale ideologie ‘open’ moet stellen voor onbeheersbare krachten. Arme tovenaarsleerlingen die er geen raad mee weten.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.