Gezonde paranoia

Tot nu toe waren mijn Joop-stukjes apocalyptisch cabaret met hier en daar een sneer naar een schertsfiguur als Hugo de Jonge. Leuk hoor, de kijkcijfers zijn redelijk en mensen reageren zelfs. Trouwens: hoe graag ik uw reactie ook lees, er zitten hooguit achttien wakkere uren in mijn dag en ik heb al zoveel tijd verloren door mijn ongelukkige jeugd. Hopelijk heeft u daar begrip voor.

Ditmaal wil ik een echte mening opschrijven, een die begint met ‘ik vind’. Ik vind dat het lezen van de roman ‘1984’ van George Orwell verplicht moet worden bij elk eindexamen op de middelbare school. Je kunt wel, zoals ik gisteren tijdens de zoveelste corona-persconferentie, demonstratief naar een aflevering van Bassie en Adriaan op YouTube kijken, maar een dergelijke studentikoze levenshouding snijdt uiteindelijk geen hout.

Vandaar deze serieuze bijdrage aan het debat. Zoals u weet gaat ‘1984’ over de noodlottige combinatie van technologie en ideologie. Doordat de twintigste eeuw getekend werd door drie grote ideologieën plus een adembenemende technologische ontwikkeling, ontsproot het verhaal precies in het hart ervan – 1948 – aan het brein van een schrijver.

Technologie is springlevend; een maatschappelijk faillissement regel je tegenwoordig door live op de dorpspagina op Facebook te masturberen, wie had dat in 1998 gedacht? Ideologieën daarentegen zijn morsdood. Fascisme stierf in ‘45, communisme en kapitalisme respectievelijk in ‘89 en 2008. Sindsdien zijn we zoekende: gewapend met smartphone en twitter proberen we onze eigen kleine mini-ideologie door andermans strot te duwen.

Het Virus bood kans op een nieuw samenbindend verhaal. ‘Alleen samen krijgen we corona onder controle’, roeptoeterde de Rijksoverheid vanaf LED-schermen in de openbare ruimte. Dit paradoxale ‘Alleen samen’ joeg mij de stuipen op het lijf. Als Orwell-lezer denk je meteen aan borden met het even paradoxale ‘Oorlog is Vrede’. Toch gun ik een kritische massa dezelfde paranoïde associaties.