Griekenland in het nauw gedreven

Op 9 juni 2014 plaatste The Guardian een artikel, geschreven door Razmig Keucheyan naar aanleiding van een Frans onderzoeksrapport over de publieke schulden in Frankrijk. De conclusie luidt dat een belangrijk deel van de staatsschuld onrechtmatig is.

De conclusies in het rapport zijn kort samengevat: de stijging van de staatsschuld van de afgelopen decennia kan niet worden verklaard uit een toename van de publieke uitgaven.

Het neoliberale argument om de bezuinigingspolitiek te rechtvaardigen is, dat de stijging van collectieve uitgaven oorzaak is van de sterke stijging van de staatsschuld. Verder, dat de samenleving in het algemeen en de lagere klasse in het bijzonder boven hun stand heeft geleefd.

Collectieve uitgaven niet gestegen Dat de collectieve uitgaven zouden zijn toegenomen is een verdraaiing van de werkelijkheid, aldus het rapport. In de afgelopen 30 jaar, om precies te zijn tussen 1978 en 2012 zijn de publieke uitgaven in Frankrijk niet gestegen zoals er wordt beweerd, maar gedaald.

Waaruit kan dan de enorme stijging van de staatsschuld volgens het Franse rapport dan wel worden verklaard?

a. aanzienlijk lagere belastingopbrengsten. In de aangegeven periode zijn er grote belastingverlagingen voor de rijken en de grote ondernemingen doorgevoerd. Dit was geheel in overeenstemming met het beleid om op deze manier investeringen en de werkgelegenheid te bevorderen. Het tegendeel blijkt echter waar te zijn, want de werkloosheid is nog nooit zo hoog geweest, terwijl de belastingopbrengsten met 5% van het BBP zijn gezakt.

b. De hoge rentepercentages in de jaren ’90. Deze hebben schuldeisers en speculanten in de kaart gespeeld. Als de staat voor zijn financieringsbehoefte zich niet op de markt zou hebben gericht, maar rechtstreeks zou hebben geleend bij de centrale bank tegen normale rentepercentages, dan zou de staatsschuld minstens 29% lager zijn geweest dan het huidige niveau. De route van het lenen bij de eigen centrale bank is echter afgesloten voor overheden.

De slotconclusie in het rapport luidt, dat 60% van de Franse publieke schuld onrechtmatig is en veroorzaakt door de hebzucht van de rijken. De gevolgen van de hoge staatsschuld zijn bekend. Bezuinigingen, meer (indirecte) belastingen en vermindering van de koopkracht van de burgers, niet alleen in Frankrijk, in de hele eurozone. Als immers in andere eurolanden hetzelfde onderzoek zou worden uitgevoerd, dan zouden de conclusies eensluidend zijn.

Nederlandse collectieve uitgaven gedaald met 11% van het BBP Uit recent onderzoek blijkt dat de collectieve uitgaven in Nederland in de dertig jaar tussen 1983 en 2013 zijn gedaald met 11% van het BBP. De staatsschuld nam in dezelfde periode toe met 19% van het BBP. De Nederlandse staat gaf tussen 1983 en 2013 432 miljard aan rente uit, waarvan 70% in de periode tussen 1983 en 2003. Het rentepercentage dat door de Nederlandse staat voor leningen werd betaald was in die periode hoog in vergelijking met de periode na 2003. Ondanks de hoge staatsschuld werd daarom in recente jaren minder rente betaald dan in de jaren ’80 en ’90 van de vorige eeuw.

Het is grotendeels onbekend wie de eigenaren zijn van de Nederlandse staatsschuld. Dimitri Tokmetzis deed hier onderzoek naar en schreef over zijn bevindingen in De Correspondent. Tokmetzis wijst op het risico van de onbekendheid met wie de staatsschuld bezitten. Als er een aanmerkelijk deel van de staatsschuld in handen is van speculanten, dan vormt dit een gevaar voor de financiële en economische stabiliteit van dat land.

Dit geldt bijvoorbeeld voor Griekenland. Een corrupte overheid en een handjevol rijken hebben met medewerking van schurkenbanken zoals Goldman Sachs het land de afgrond in gestuurd en de bevolking aan de bedelstaf gebracht. Het leidt tot een geheel andere visie op de houding van de Griekse minister van financiën Varoufakis in het Eurogroep overleg.

Gifpil Varoufakis ziet de huidige mix van leningen gekoppeld aan een zwaar saneringsprogramma als een ‘gifpil’, als het verkeerde medicijn voor een economie in nood. Hij wil meer ruimte om geld uit te geven en kwijtschelding van een deel van de schulden. Het is een logisch standpunt en toch krijgt Varoufakis het niet voor elkaar. Want de algemene opinie over Griekenland is, dat ‘wij’ die luie Grieken uit de stront hebben getrokken met 240 miljard aan leningen. Geld dat ‘wij’ uiteindelijk met ‘onze’ belastingcenten moeten ophoesten. De propagandamachine werkt uitstekend en de burgers in landen zoals Duitsland en Nederland worden daardoor gevoed in hun houding tegen de Grieken. Het is echter duidelijk dat behalve bij dat handjevol rijke stinkerds en een corrupte overheid er geen verantwoordelijkheid ligt bij de meeste Grieken.

De collega-ministers van financiën van de eurozone zeggen hun buik vol te hebben van Varoufakis met zijn politiek-filosofische verhandelingen. ‘Wat wil hij nu concreet?’, roept Schauble, de Duitse minister van financiën. Er zijn slechts twee mogelijkheden, ze weten niet beter en zijn de onbewuste lakeien van de elite of ze weten het wel en zijn enorm hypocriet. Dijsselbloem hamerde het meest recente overleg ongeduldig af toen Varoufakis opnieuw het Griekse standpunt onder woorden bracht. Het zou beter zijn voor hem als hij eens de tijd nam om rustig naar Varoufakis te luisteren. Dan gaat hij misschien echt begrijpen hoe het met geld en geldschepping zit en ziet hij niet 700 miljoen euro over het hoofd, die de geldgoochelaars op de balans van Reaal als bezit hadden gemanoeuvreerd terwijl het uit het niets was gecreëerd en dus geen bezit was.

Het zal nog wel even duren vrees ik, want er is goed voor gezorgd dat de neuzen in de verkeerde richting staan en wij nog steeds niet de kritische massa hebben bereikt om de werkelijk verantwoordelijken voor deze voortslepende crisis aan de kaak stellen. Ook het Franse rapport over de onrechtmatigheid van een aanzienlijk deel van de staatsschuld is alweer in de bureaula verdwenen.

Het laatste boek van Ad Broere is Geld komt uit het niets. Volg Ad ook op Twitter