Grieks herstel: welzijn boven welvaart

De Griekse situatie versplintert Griekenland, Europa en veel van de Europese staten. Van trots op gezamenlijkheid zijn we in relatief korte tijd verzand in een grimmige wij-zij situatie. Eenzijdige regels, keiharde Europese eisen en modernisering van de administratie moeten de smeerolie zijn naar een gezonde toekomst.

Hoewel Horst Reichenbach, leider van de EC Taskforce Griekenland, aangaf positief te zijn, laten de verkiezingen van afgelopen mei een heel ander beeld zien. Hier wordt uitvergroot wat overal in Europa gaande is: een versplinterd politiek landschap dat geleid wordt door wat ontbindt en niet door wat verbindt. Bovendien wordt voorbij gegaan aan het belangrijkste ingrediënt voor een veerkrachtige samenleving: het individu.

De Griekse overheid staat schaakmat. Om het land voor een financieel faillissement te behoeden kunnen zij niet anders dan de hulp van Europa accepteren. Om echter ook een politiek en sociaal faillissement te keren, moeten zij (het sentiment van) hun achterban bedienen. Dat daar minder steun is voor de opgedrongen maatregelen, laat zich raden. De Griek is namelijk te weinig onderwerp, en te vaak lijdend voorwerp in deze hervormingsexercitie. Menig kiezer zegt zijn vertrouwen in Europa op, maar ook de traditionele politieke vertegenwoordigers kunnen niet meer op steun rekenen; een negatieve houding die olie op het vuur van tweespalt is. Waar dat toe leidt? Een verdeelde achterban die het vormen van een daadkrachtige regering nagenoeg onmogelijk maakt. Europa voelt zich in dat spektakel niet gehoord en verscherpt het eisenpakket. De Grieken voelen zich niet gehoord – en zullen zich steeds verder naar binnen keren. En uiteindelijk een nog grotere kloof.

Wat we eerder zagen bij de bankencrisis, zien we nu terug op Europees niveau: traditionele systemen falen door de anonimiteit ervan. De democratie in zijn huidige vorm heeft hier geen passend antwoord op. Bij gebrek aan helderheid en gehoord worden, vluchten kiezers in uiterst rechtse maar even makkelijk in linkse dogma’s. Tussen mensen, partijen en zelfs tussen landen ontstaat zo het stigma van goede en slechte spelers, waardoor het steeds moeilijker is om op menselijk niveau het gevoel van zelfvervulling en vertrouwen te verkrijgen dat nodig is om de samenleving van binnenuit te genezen.

Welzijn is een randvoorwaarde voor welvaart (“when people feel good, they do great things”). In plaats van te spreken over herstel van Griekenland, zouden we moeten focussen op herstel van de Grieken. Dat doen we niet met leningen, maar met investeringen in groeipotentieel. Niet met systeemafspraken, maar met dialoog. Niet met regels, maar met vertrouwen, inspiratie en ontplooiing. Het sociaal rendement zal het systeem tot bloei doen komen en levert vanzelf ook financieel rendement. Vanuit deze zienswijze, het ideële denken, moet resultaat komen uit het creatieve vermogen van individuen die een bijdrage aan hun samenleving willen  leveren; in geld en daden.

We stellen vooralsnog, met tanende renteverwachting, geld ter beschikking om het Grieks overheidsapparaat te herstellen. Maar laten we ook tijd en geld steken in het geloof van de burger dat herstel mogelijk is. Dat vraagt om een gezamenlijk doel, met een boodschap van vertrouwen en hoop. Maar ook ruimte in plaats van regels. Laten we vanuit toekomstverwachting inzetten op middelen en professionele inspiratie om de Griekse samenleving van onderaf opnieuw op te bouwen en haar burgers de mogelijkheid te geven om tot bloei te komen. Speel de bal juist nu niet alleen toe aan de financiële instellingen en de traditionele economische giganten, maar bouw samen met de creatieve elite en de professionele vernieuwers een heel nieuw spel op. Een spel dat veel aanstekelijker zal zijn dan het huidige steekgevecht van politici waarbij partijen oplossingen in een politiek jasje hebben gestoken. En waar meer Europeanen ook graag actief aan bij willen dragen.

Return on investment zal komen uit het verbeterde handelsverkeer met zelfverzekerde en gemotiveerde Grieken. Roep niet dat Zuid-Europeanen niet kunnen concurreren met de Noord Europeanen, maar help hen op de been helpen om mee te doen. Het is niet ondenkbaar dat deze return relatief sneller gaat, met minder materiële en emotionele offers van de Grieken en met meer inzet en bijdragen van de Europese samenleving.

Co-auteur van dit artikel is Emilie van Rappard. Beiden zijn adviseurs die vanuit het Ideële Denken samenwerken aan de ontmoeting tussen individu en collectief. Samen schrijven zij een serie artikelen over de worsteling van de oude democratieën en over de verbinding tussen mensen en systemen.