Groeten uit Tripoli

De Arabische lente dreigt zijn Waterloo te vinden in Libië. Een serie verhalen hoe ik het beleef. Het is file rijden in Tripoli. Wie bij aankomst een hoofdstad onder beleg verwacht, komt bedrogen uit. Vloekende chauffeurs toeteren als vanouds op de brede boulevards van de mediterrane kuststad tegen voordringers.

Kledingwinkels zijn tot in de late uren open. ‘De prijzen zijn weer als voor de crisis begon’, verzekert een man in zwart pak in de wijk Dahra. ‘Zelfs goedkoper’. Enorme subsidies op levensmiddelen moeten twijfelaars weer in het kamp van de volksleider Muammar Gaddafi trekken, in de bijna een maand oude volksopstand. In zijn bolwerk lijkt hij in de opzet geslaagd. Gepantserde voertuigen en militairen zijn niet te bespeuren in het straatbeeld. In hotel Corintha, een van de weinige hotels die nog open zijn, zingen de medewerkers in de hal pro-Gaddafi-liederen voor de lopende camera van de staatstelevisie. In de lift klopt een jonge Libiër met zijn vuist hard tegen zijn borst. Muammar Gaddafi, ik hou van hem.’

Maar niet iedereen is die mening toegedaan. Voor de vertrekhal van het internationale vliegveld staan metershoog opgestapelde koffers waartegen met dekens provisorische tenten zijn gebouwd, als beschutting tegen de koude wind. De 29-jarige Nigeriaan Kelly werkte in een tegelfabriek toen de onlusten uitbraken die naar schatting al enkele duizenden levens hebben gekost. ‘De regering bracht me naar een militair kamp en gaf me een uniform en een geweer en wilde dat ik ging vechten.’ Hij weigerde en nam de benen naar de luchthaven. 

Volgens een Libische verzorger, verantwoordelijk voor de voedselverstrekking, wachten zo’n 7.000 Ghanezen en tegen de 5.000 Nigerianen op de luchthaven, waar langs de toegangsweg een heus vluchtelingenkamp is ontstaan.  Rox, een 28-jarige metselaar, beklaagt zich. ‘Ze namen ons geld en telefoon af. En de televisies die we mee wilden nemen.’ Hij is net zo berooid als toen hij aankwam, lopend vanuit zijn geboorteplaats.

Een voorval van niks, maar tekenend voor de werksfeer is wel dat politiefunctionarissen het filmen van de duizenden vluchtende gastarbeiders proberen te voorkomen. Gewapende agenten dwingen ons naar de directeur, die zich beklaagt dat hij niet wist dat de pers kwam. Na een kort oponthoud waarin driftig wordt getelefoneerd met bazen op ministeries mogen we vertrekken. ‘We hebben geluk dat we niet werken voor Al Jazeera en Al Arabiya’, zegt een collega. De Arabische zenders worden verdacht van het stoken van de onrust in Libië. Een cameraman van Al Jazeera werd dit weekend, naar het schijnt, in een hinderlaag gedood als waarschuwing. Werknemers van de BBC en Reuters zijn eerder vastgehouden, waarbij vooral de Arabische medewerkers het zwaar te verduren kregen. Werken voor westerse media wordt gezien als verraad.

Er blijft niet veel over dan terug te keren naar de ‘gouden kooi’. Want zo noemen de circa 120 buitenlandse journalisten het verblijf in hotel Rixos Al Nasr in Tripoli. Marmeren vloeren, spiegelplafonds, riante bedden. Wat normaal voor zakenmensen tegen de 500 euro per nacht kost, wordt door Gaddafi gratis aangeboden aan ieder medium dat het lukt een uitnodiging te bemachtigen. ‘Alleen de roomservice en internationale telefoongesprekken moeten ze zelf betalen’, zegt een receptionist. Een taxi nemen in de stad vormt geen belemmering. Je kunt overal naar toe rijden. Mensen aanspreken op straat is wel een probleem. De geheime diensten zijn alom aanwezig. Een bezoek aan de opstandige wijk Tajoura loopt geheid uit op arrestatie. Een tv-ploeg die het lukte om de heroverde stad Zawiyah binnen te komen, moest alle apparatuur afstaan en kreeg die dagen later terug. ‘Nadat al het materiaal grondig was bekeken’, zegt de cameraman. Een bezoek aan het Groene Plein, waar tegenstanders zich soms willen verzamelen, wordt verhinderd door agenten. Maar de tegenwerking, veelal verpakt in vriendelijke woorden, is niks vergeleken met de angst onder collega’s die verslag doen aan de zijde van de oppositie. Uit angst voor een aanval op rebellenhoofdkwartier Benghazi, die elk moment wordt verwacht, pakken velen de spullen en reizen oostwaarts, naar Tobruk. Of zelfs nog verder de Egyptische grens over. De regering-Gaddafi heeft gewaarschuwd dat iedere buitenlander zonder officieel visum wordt aangemerkt als ‘een lid van Al-Qaida’. En wat met deze tegenstanders gebeurt, laat zich niet zien maar wel raden. Voor de goede orde: uw verslaggever slaapt in een ander hotel en hij betaalt zijn rekening.

Wordt Vervolgd.

Dit artikel verscheen eerder op de website van Arnold Karskens