Groundhog Day in de polder

In de afgelopen maanden werd het Nederlandse volk een grote versoepeling beloofd. Dankzij de vaccinaties en warmer weer kunnen bijna alle beperkingen worden opgeheven. In ronkende termen werd gesproken over een “festivalzomer” en de “Summer of Love”. Het kabinet waande zich Sinterklaas en de bevolking zich John Travolta.

Maar al in juni viel op dat de krantenkoppen wel heel erg leken op die uit juni 2020, terwijl maar heel weinig mensen zullen hebben genoten van de afgelopen herfst en winter. Nu ook de infecties weer snel stijgen valt op dat de herhaling van zetten zich tot in de puntjes afspeelt. Of het nou de communicatie vanuit de overheid is, of de berichtgeving in de media, of de geluiden uit de Tweede Kamer: er ontstaat een sterk gevoel van Groundhog Day, de Amerikaanse komedie over een eeuwige herhaling van zetten. Alleen valt hier niets te lachen.

De juichsfeer in het kabinet is als in 2020, maar ook het verloop van de besmettingen. Na een lange periode van pijnlijke maatregelen en mede met behulp van het mooiere weer daalden de besmettingen in mei en juni gestaag. Veel mensen dachten in 2020 én in 2021 dat dit duurzaam zou zijn. Maar in tegenstelling tot (of eigenlijk mede dankzij) de hoopvolle woorden van ministers zijn ze weer gaan stijgen, en snel ook. Het is goed mogelijk dat de vaccinatiecampagne nog maandenlang de ziekenhuizen vrij van chaos houdt. Maar bij stijgende besmetting en vlotte mutatie van het virus krijg je uiteindelijk weer de ziekenhuizen vol. En dan de maatschappij weer op slot.

Een andere herhaling van zetten is de reactie vanuit de politiek en media. Die bestaat uit een mengsel van meejuichen en misplaatste zorgen over details. Een prominente rol speelt D66-Kamerlid Jan Paternotte, die vroeg om vliegverboden nadat de Delta-variant van het virus al vrij rondging in Nederland. Hij blijft ook vragen wat het kabinet gaat doen tegen de verspreiding van die gevaarlijker variant, terwijl het antwoord helder is: niets totdat de ziekenhuizen vol gaan zijn.

Integendeel, de overhaaste opening van de scholen eind mei en de onzin die het RIVM vertelt (“Delta-variant is maar een beetje besmettelijker en groeit niet, en het VK prikt langzamer”) doen vermoeden dat het kabinet besmettingen onder jongere mensen nog steeds verwelkomt. En nu het RIVM stelt dat ze de opleving altijd zagen aankomen , blijft de gehele Kamer stil over het feit dat ze bedot zijn. Sterker nog, de briefings van Van Dissel zijn, net als in 2020 , een verzameling bijzondere uitspraken zoals “Duitsland doet niet aan ventilatie” en “De R is rond of onder de 1” (op de dag dat infecties van 2.200/dag naar 3.700/dag gingen).

De kranten en talkshows houden ook stug vast aan hun bewust gekozen weinig kritische rol , door ook nu weer mee te gaan in het denken dat opgebouwde immuniteit door infectie een goede investering is geweest, door stemmen voor weinig Covid af te schilderen als “lockdown-lovers” en door te doen alsof afremmen geld kost, in plaats van juist de maatschappij duurzamer openhoudt. De Financial Times berichtte deze week al dat de angst voor een nieuwe chaotische winter het economisch herstel tegenzit.

De stelselmatige desinformatie van het kabinet wordt nog steeds niet als zodanig benoemd, zelfs niet als de demissionaire minister Hugo de Jonge het presteert te zeggen dat jongeren na een Janssen-prik meteen beschermd zijn en dat het OMT ermee akkoord is. Niet alle Corona-onzin die vanuit het kabinet en RIVM komt is meteen te duiden als naakte leugen, maar dit was het wel. En ophef bleef uit.

Nederland is ook even immuun voor internationale druk als voorheen. WHO-directeur Mike Ryan noemde recent het verspreidingsbeleid nog “moreel leeg” en “ epidemiologisch stupide ”. De grenzen sluiten zich de komende weken weer nu Nederland weer rood wordt op de kaart van Europa, terwijl de strategie gekozen werd “omdat we als open land geen eiland zijn”. En ook achter de schermen moet onze internationale reputatie en samenwerking flink lijden onder de voortdurende stroom virus uit ons land, en onze positie als perfect laboratorium voor gevaarlijke virusmutaties: een derde geprikt, een derde deels geprikt en een derde niet geprikt, plus hoge viruscirculatie die niet tegengegaan  wordt.

Het kabinet is net als in 2020 bezig controlemaatregelen te ondermijnen. Toen waren mond-neusmaskers “niet bewezen werkzaam” en “ schijnveilig ”, nu zingt een minister op TV een kinderliedje waarin het einde van de maskerplicht wordt gehuldigd. Een volstrekt onverantwoordelijke daad die ons land nog in de staart gaat bijten als (wanneer) nieuwe maatregelen nodig zijn. Dan zal blijken dat de goedkoopste ingrepen (maskers en het nu afgebouwde systeem van testen, contactonderzoek en quarantaine) minder goed werken. En dan kom je al gauw op de ontwrichtende maatregelen uit, zoals dichte winkels en scholen. En ook dat is als voorheen, want omdat in Nederland scholen vrijwel onbeschermd waren bleven winkels en toen ook scholen langer dicht dan in veel andere landen.

De reden dat 2021 zo op 2020 lijkt is omdat de strategie niet is veranderd. Het kabinet remt besmettingen alleen als de IC’s vol dreigen te raken, en hoopt door infecties vooral onder jonge mensen te laten plaatsvinden ouderen te beschermen. Een strategie die tot nu toe alleen maar problemen opleverde, en heel weinig bescherming voor “kwetsbaren”, maar zolang er uit de media of politiek geen tegengas komt gewoon doorkachelt.

Het is nog steeds goed mogelijk dat de komende winter geen kopie van 2020/2021 wordt, want de vaccins zijn krachtig en zouden 6 maanden lockdown kunnen helpen voorkomen. Maar die kans is wel een stuk kleiner zolang het kabinet vasthoudt aan de “beproefde” aanpak van zo min en zo laat mogelijk remmen voor mooie opbouw van groepsimmuniteit door infectie. En ook als chaos in de zorg uitblijft zullen zoveel mensen besmet raken dat langdurige ziekte door “Long Covid” nog meer slachtoffers zal maken, in de tienduizenden of meer.