Grutto heeft alleen toekomst met grondgebonden melkveehouderij

Is onze net tot nationale vogel verkozen grutto straks alleen nog opgezet te bewonderen in een natuurhistorisch museum of kunnen we blijven genieten van zijn koninklijke aanwezigheid in het boerenland? Komende week wordt de landbouwbegroting behandeld in de Tweede Kamer. De politiek is nu aan zet om de grutto voor uitsterven te behoeden door te kiezen voor een grondgebonden melkveehouderij.

De grutto is voor zijn voortbestaan volledig afhankelijk van het agrarisch landschap. Net zoals met veel andere boerenlandsoorten, gaat het slecht met de grutto: het aantal broedparen is in 50 jaar tijd met ongeveer 70% gedaald. Verregaande intensivering en schaalvergroting in de melkveehouderij zijn de belangrijkste veroorzakers. In de monotone productiegraslanden zonder bloemen wordt te vroeg gemaaid, is de waterstand te laag en zijn geen insecten. Daar kan de grutto niet overleven.

Nederland is een van de hoogst productieve landbouwgebieden ter wereld. Landbouw Nederland geeft zichzelf hiervoor regelmatig een schouderklop. Maar vertelt er niet bij dat de werkelijke prijs die we hiervoor moeten betalen hoog is: in vergelijking met andere Europese landen staat de natuur in Nederland er het slechtst voor. De enorme hoeveelheid mest tast de kwaliteit van natuurgebieden aan. De hoogproductieve melkveehouderij is een van de belangrijkste veroorzakers.

Met het afschaffen van het melkquotum staat de melkveehouderij op een kruising. Veel melkveehouders kiezen voor verdere intensivering en gaan de kippen- en varkenshouderij achterna. Vaak aangemoedigd door hun banken of veevoerleveranciers die hier de meeste vruchten van plukken. Terwijl de mest nu al over onze dijken klotst. Dit verdienmodel stoelt op wankele pijlers als sterk fluctuerende melkprijzen, bulkproductie, grote importen van soja, zware financieringslasten en koeien permanent op stal. Dit gaat ten koste van boerengezinsbedrijven, ons landschap en onze natuur. En de grutto. Hoe lang zijn we bereid die prijs te betalen?

Het alternatief is boeren met natuur. Een deel van de melkveehouders hebben de koeien nog in de wei, kunnen de mest nog kwijt op eigen land, en hebben nog ruimte om natuur op hun bedrijf in te passen. Deze grondgebonden boeren blijken echter steeds vaker het slachtoffer van het huidige overheidsbeleid dat niet kiest voor een natuurvriendelijke veehouderij met maatschappelijke meerwaarde. De overheid plaveit hiermee de weg naar verdergaande intensivering en lijkt onverschillig over de gevolgen die dat heeft. Grondgebondenheid is een belangrijke bouwsteen voor de verduurzaming van onze landbouwpraktijk. Nederland kan een voorbeeld zijn van een dichtbevolkte delta waarin een toekomstbestendige melkveehouderij kan samengaan met bescherming van onze natuurlijke rijkdom. Dat is pas echt een schouderklop waard. Nog belangrijker is een integraal overheidsbeleid. Momenteel is wet- en regelgeving verworden tot ad hoc ingrijpen en pleisters plakken omdat door al die mest ecologische grenzen – zoals het fosfaatplatfond – stelselmatig worden overschreden en excessen gerepareerd moeten worden. Wij roepen de Tweede Kamer met klem op een grondgebonden melkveehouderijsector te eisen die opereert binnen de grenzen van het ecosysteem en ruimte geeft aan boeren met de natuur. Zodat wij kunnen genieten van een mooie en gezonde leefomgeving en onze Vogel des Vaderlands daadwerkelijk een toekomst heeft. Dit artikel is geschreven door Johan van de Gronden (Wereld Natuur Fonds), Marc van den Tweel (Natuurmonumenten) en Fred Wouters (Vogelbescherming)