Halbe Zijlstra moet aftreden

Halbe Zijlstra heeft jaren lang verteld hoe hij mee mocht naar een datsja van Poetin. In een zijkamertje hoorde hij de president dromen van een Groot Rusland dat wat de grenzen betreft grote overeenkomsten vertoonde met de Sovjet-Unie onzaliger nagedachtenis. Dat verhaal blijkt gelogen. Althans, Zijlstra vertelt nu dat hij het uit de tweede hand heeft. Wellicht heeft hij dus geluisterd naar iemand anders met een levendige fantasie. Vladimir Poetin is een intelligent man met een grote carrière bij de KGB. Misschien droomt hij in zijn hart wel van een groot Russisch rijk maar zonder twijfel is hij veel te slim om daar te midden van buitenlandse gasten in het Engels over te gaan zitten oreren. Dat doet zo’n man niet.

Nepnieuws Donderdag spreek de Nederlandse Minister van Buitenlandse Zaken voor het eerst met zijn Russische collega Lavrov. Hij kan het thema nepnieuws en desinformatie beter niet op de agenda zetten want Halbe Zijlstra is voortaan de laatste die daar nog met goed fatsoen over kan beginnen. Hij krijgt dat dan meteen als een boemerang in zijn gezicht terug.

Rusland heeft zich opnieuw ontwikkeld tot een soort alternatief voor de Europese democratie van pluriformiteit. Het is een autoritair land geworden met een nationalistische ideologie, die deels gebaseerd is op het orthodoxe christendom: eenheid, gezin, godsdienst, vaderland. Het ceremonieel rond de Russische president doet sterk denken aan de protocollen ten tijde van het tsarenrijk. In de media, op de televisie en in de bioscoop heerst nostalgie naar het tijdperk van voor de Sovjet-Unie. Van een totale controle op denken en doen van de bevolking, zoals in de tijd van het communisme, is geen sprake meer maar de staatsleiding bepaalt wel de richting waarin het hele volk zich dient te begeven en elke vier jaar wordt dat door gemanipuleerde verkiezingen gelegitimeerd.

Vijanden Hoe dit nieuwe Rusland opereert is in het Midden-Oosten goed te zien: het bestrijdt dezelfde vijanden als de Verenigde Staten en de Europese Unie, maar wel zelfstandig en met een eigen strategie. Dit Rusland is niet onze vriend maar hoeft daarom niet onze vijand te zijn. Daarvoor hebben de Europese Unie en de sterke oosterbuur teveel gemeenschappelijke belangen. Tegelijkertijd moeten we echter beseffen dat we te maken hebben met twee concurrerende machtsblokken. Otto von Bismarck, kanselier van het Duitse Rijk (die trouwens prima Russisch sprak en jaren ambassadeur was geweest in Sint Petersburg) meende dat zijn land en het tsarenrijk zich nooit tegen elkaar zouden moeten keren. Een bondgenootschap was een brug te ver, niet aanvalsverdragen waren noodzakelijk. Dit is een goede les voor de Europese Unie. We moeten een modus vivendi met Rusland vinden die niet tot conflict leidt maar ook niet tot een bondgenootschap. Het is voldoende als beide partijen ervan overtuigd zijn dat ze voor elkaar geen existentiële bedreiging vormen.

Binnen dat panorama van kansen, bedreigingen en mogelijkheden is geen rol meer voor Halbe Zijlstra. Daarvoor heeft hij zich met zijn leugen, met zijn nepverhaal, te ongeloofwaardig gemaakt. Hij is niet de listige diplomaat die kan bijdragen aan werkbare relatie met Rusland, terwijl toch voldoende afstand wordt gehouden tot het Kremlin en al zijn werken. Daarvoor heeft hij teveel boter op zijn hoofd.

In het bedrijfsleven ligt vast een mooie toekomst voor hem. Met Halbe Zijlstra hoeft niemand medelijden te