Het comité ter afschaffing van Kerstmis

Toch al een wreed en onbegrijpelijk feest. Zelden kwam kerstmis zo ongelegen als nu. Het heeft ons veranderd van gulle gevers in ontvangers van ontwikkelingshulp.

Aan de vooravond van deze kerst bevond ik mij in een stoptrein richting de hoofdstad tussen reizigers die staarden naar de voortrazende druppels op het raam. ‘Dertien jaar en doodgeslagen’, riep een man naast me die een exemplaar van de Spits! vasthad opeens. ‘Met een honkbalknuppel hebben ze ‘m bewerkt’.  ‘Waar?’,  vroeg zijn overbuurman. ‘Urk’, zei de Spitslezer. ‘ Het Urker bos.’ ‘Fokking Urk!’, was de teleurgestelde reactie, waarna het mismoedig zwijgen weer doorging. Het restant van de reis bracht ik door met in mijn eigen krant lezen dat de herdertjes de komende nachten niet in het veld de wachte zullen houden, maar in de stal zullen toezien op de moord op hun drachtige geiten. Niet dat de toekomst van de geiten anders zoveel beter was geweest.

Bij het Islamitische offerfeest, een paar weken geleden, kon iedere stadsbewoner zien dat ook zij die in Nederland doorgaan voor arm gemakkelijk vuilniszakken vol evenhoevige kadavers naar hun huurkeukentjes slepen. Beter een bokje offeren dan je zoon, redeneren de mohammedanen. Een opvatting die kennelijk niet gedeeld wordt door onze christen-democratische leiders die ook onder de kerstboom de voortdurende inzet van troepen en bommenwerpers in Afghanistan zullen bepleiten. Onvergelijkbaar natuurlijk. Onze vorstin zal bij het afsmeken van ‘Gods zegen voor 2010’ ook niet onmiddellijk denken aan die arme drommels die als kerstgeschenk een bom ter grootte van een middenklasser op hun kop krijgen.

Ik vervolg m’n reis door de warenhuizen, want daar vloeit tenminste geen bloed, en constateer dat het wereldwijde hongervraagstuk even moet wachten omdat de internationale economie weer op de been tracht te komen door de vervaardiging van kerstkaarten, ovenhandschoenen met golfballetjes en accessoires voor spelcomputers. De mate van genegenheid van een mens voor zijn naaste wordt gemeten aan de prijs van zijn geschenken. Van de kerstkaart voor diegenen waarvoor je in deze dagen niet de moeite kunt opbrengen om warmte en welbehagen persoonlijk over te brengen tot de elektronica waarmee overbelaste ouders liefde en plezier aan hun kinderen meedelen.

Onderzoek wijst uit dat ontvangers van cadeaus hun geschenken gemiddeld 15% goedkoper waarderen dan de prijs die ervoor is betaald. Economen noemen zo’n prijsverschil ‘deadweight loss’, een verlies voor de maatschappij.  Als ik u vijf euro geef en u koopt er iets voor dan is er voor niemand verlies, als we ervan uitgaan dat u weet wat u wilt hebben. Maar als u die vijf euro gebruikt om er een sigaar mee aan te steken, zoals met kerstmis dus drie keer op iedere honderd euro gebeurt, verliest iedereen. Je snapt opeens waarom men in Amerika z’n sokken aan de schouw hangt. Ieder seizoen verdwijnt minimaal 12 miljard dollar van de 66 miljard dollar aan kerstgeschenken door de schoorsteen. Vergelijkbare getallen gaan op voor de hele christelijke wereld. En erger nog het Indiase feest-van-de-lichtjes (Diwali), dat antropologisch gezien veel op kerstfeest lijkt, begint steeds meer kenmerken van het westerse hoogseizoen te krijgen.

Gelukkig zijn er ontwikkelingswerkers die zich om ons bekommeren. Bijvoorbeeld Novib probeert ons nu te leren dat de kans om te geven ook waarde heeft. Geef eens een geit cadeau, is de slogan. De ontvanger krijgt een aandeel in ontwikkelingswerk. Twee schoolboeken kosten 5 euro, een koe 105. Als de vier geesten van A Christmas Caroll kunt u zich, met de geliefde die het cadeau ontvangt, warmen in de gloed van uw beider goedertierenheid.

Maar nee. Wij wijden ons aan de bereiding van de wildbraad en een vermoeiende wandeling op een regenachtige decembermiddag. Beste lezer: bent u met kerstmis een haar beter dan ik? Zo niet, steun dan Novib, of het comité ter afschaffing van kerstmis. Vanaf nu het levenswerk van:

J.J. Kortschot, comité ter afschaffing van kerstmis.

Gebaseerd op een Brief van G.B. Shaw, onder pseudoniem gepubliceerd de Pall Mall Gazette van 27 december 1888. Overgenomen uit Laurence, Dan. H. (editor) G.B. Shaw, Agitations, Letters to the Press 1875-1950. New York, 1985.

De gegevens over de deadweight loss van kerstmis zijn afkomstig uit: Waldfogel, Joel. Scroogenomics, why you shouldn’t buy presents for the holidays. Princeton, 2009.