Het enorme imagoprobleem van de Arabier

Als er iets is dat de Amerikanen vroeg hebben begrepen, is dat hegemonie en dominantie op het wereldtoneel onmogelijk is zonder het gebruik van soft-power. Soft-power kan worden gezien als het door een land chronisch beïnvloeden van de manier van denken van mensen over de hele wereld met als doel hun houding ten opzichte van dat land positief te beïnvloeden.

Een van de meest krachtige middelen die Amerika hiervoor ter beschikking heeft is Hollywood. Door middel van het positief representeren van de eigen groep (Westerlingen) en het demoniseren van de ander (bijv. Arabieren, Mexicanen of Russen) werden wij als wereldburgers en onwetende kijkers onbewust en systematisch geïmpregneerd met stereotypen. Stelselmatig werd bij de onwetende mens positieve mentale associaties ontwikkeld ten opzichte van de Westerling, en negatieve associaties ten opzichte van hen die niet-Westers waren. Denk bijvoorbeeld aan (typische) scenes als in Game of Thrones waarin de goddelijke blonde schoonheid Daenerys Targaryen geadoreerd wordt door de arme bruine simpele zielen. Dit mentale indoctrinatieproces heeft zich decennialang ongestoord mogen afspelen. Met name de Arabier was de klos. Tot op de dag van vandaag is hij vrijwel nooit positief of zelfs neutraal afgebeeld in populaire media. Enkel bloeddorstig, achterlijk, crimineel en onverzorgd.

Dit neo-oriëntalistische frame is zich gaan vastzetten in onze geest. Vandaar dat oriëntalistische verkrachtingsmythes over immigranten zich zo makkelijk verspreiden. Ze spreken tot onze verbeelding, tot de preconcepties die wij hebben van Arabieren. Deze preconcepties worden binnen de psychologie ook wel schema’s of schemata genoemd. Schema’s zijn mentale associaties die wij hebben met betrekking tot ieder object in onze omgeving. Schema’s sturen ons gedrag en zorgen ervoor dat de wereld voorspelbaar is waardoor het navigeren erdoor een stuk makkelijker wordt. Bijvoorbeeld, als u het woord “politie” leest, denkt u aan een blauw uniform, zwaailichten, arrestaties, enzovoort. Dit is hoe een schema werkt, het activeert wanneer u in uw dagelijkse leven geconfronteerd wordt met een object waarvan u een schema heeft. Vervolgens maakt het uw leven een stuk gemakkelijker want u weet wat u kunt verwachten en hoe u zich moet gedragen.

Schema’s vormen zich over de jaren heen door alle informatie die we ontvangen met betrekking tot het object van dat schema. Zo ook ons schema van (witte) Amerikanen enerzijds of Arabieren anderzijds. Decennia van positivisme jegens de Westerling en negativisme jegens de Arabier door media zoals Hollywood hebben ervoor gezorgd dat bij het zien van een Westerling we positieve associaties activeren (positief schema) maar negatieve associaties bij het zien van een Arabier (negatief schema).

Mentale associaties Schema’s zijn extreem hardnekkig en sturen onze gedachten zodat we inkomende informatie aanpassen aan het schema dat we hebben. Bijvoorbeeld, psychologisch onderzoek heeft aangetoond dat Westerlingen een artikel positiever beoordelen na eerst gezien te hebben dat de schrijver een Westerse naam heeft versus een niet-Westerse naam. Terwijl de inhoud exact hetzelfde is. Dit is omdat het lezen van het type naam ons schema activeert gerelateerd aan de etniciteit van die naam en dit schema kleurt alle informatie die we daarna binnenkrijgen. Als je bijvoorbeeld hoort van een vriendin dat een nieuwe docent nogal kil is, zul je tijdens het eerste college met hele andere ogen naar die leraar kijken dan wanneer ze had gezegd dat hij een warm persoon is. Nogmaals, omdat het woord kil de mentale associaties (schema) activeert van een kil persoon en alle informatie die daarna binnenkomt probeer je in dat frame te passen.

Dit is hoe stereotypen werken. Het zijn hardnekkige (voornamelijk) negatieve schema’s die we hebben van verschillende groepen mensen. Ik kan dan een geboren en getogen Nederlander zijn, het lezen van mijn naam boven dit artikel zorgt er bij sommigen van u voor dat u het stuk op een andere manier leest dan wanneer ik Bob van Dijk had geheten. Maar schema’s zijn niet onveranderbaar. Continu tegenbewijs tegen de associaties van een schema kunnen het schema langzaam doen veranderen. Dit is waar we nu getuige van zijn waar het gaat om bijvoorbeeld homoseksualiteit. Langzaam is (globaal) het negatieve schema aan het veranderen dat veel mensen bezaten van hen die zich aangetrokken voelen tot hetzelfde geslacht. Dit is het resultaat van een continue campagne tegen het idee dat er iets mis zou zijn met homoseksualiteit. Hetzelfde zie je nu ook gebeuren in relatie tot seksisme.

Dit brengt mij dan uiteindelijk bij de Arabier. India heeft Bollywood (razend populair in Azië), Zuid-Amerika heeft salsa en carnaval, Amerika heeft Hollywood. Arabieren hebben geld dat stroomt als water en buiten het besteden aan dikke hotels, dure auto’s en opgespoten eilanden, doen ze niets. Bovendien, in Arabische landen waar geen geld is steken egocentrische potentaten het in eigen zak en houden het land comfortabel achterlijk. Geld besteden aan soft-power, aan de representatie van de eigen groep, is de Arabier vreemd. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het schema dat men nu van de Arabier heeft, enkel is geïnspireerd door de Westerse media. Bij de Arabier denkt men aan een Moslim, onvrijheid, baarden, lange gewaden, geweld en culturen die homo- en vrouwonvriendelijk zijn.

Bewijs zien Dat dit een incorrect en gebrekkig beeld ver bezijden de waarheid is, weet alleen de Arabier zelf. Ik zelf ben half Arabisch en weet wat een fijne en warme cultuur er huist binnen de Arabische gemeenschap. Maar probeer een ander daar maar eens van te overtuigen zonder dat ze daar ooit bewijs van hebben mogen zien. De rest van de wereld heeft onderhand een hardnekkig negatief schema van de Arabier ontwikkeld en zij is dan ook moeilijk te overtuigen dat er iets positiefs te vertellen is. Wonend over de hele wereld heb ik gemerkt dat er weinig plekken zijn waar mensen een positief beeld hebben van de Arabier. Niet-Arabische moslimlanden hierbij inbegrepen. We moeten ons serieus afvragen hoe dit kan.

Het is heel simpel: de Arabier heeft een enorm imago- en pr-probleem. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt niet alleen bij de Westerse media met haar onsmakelijk negatieve neo-oriëntalistische representaties. De verantwoordelijkheid ligt ook bij de Arabier zelf die weinig tot niets doet om de eigen representatie te verbeteren. Waar is de soft-power uit het Midden-Oosten?

Verdeeldheid tussen verschillende Arabische groeperingen die elkaar als achterlijken de tent uitvechten hebben bijgedragen aan het feit dat ze niet kunnen concurreren met groepen (bijv. Europeanen, Turken, Chinezen of Joden) die doorhebben dat een sterk gevoel van gedeelde identiteit je sterk maakt. Terwijl andere groepen de eigen representatie verbeteren, zorgt de Arabier ervoor dat zijn buurman, zijn broeder, publiekelijk wordt neergehaald. De afgelopen decennia hebben Arabieren vrijwel niets gedaan om tegen de negatieve concepties in te gaan en de eigen cultuur op een positivistische manier te promoten. Het jarenlang inbeuken op het zelfbeeld van de Arabier door de Westerse media heeft de Arabier niet wakker geschud. Terwijl haar cultuur eens in het verre verleden rijk was waar het ging om vrijheid, wetenschap en progressie, is het nu in slaap gesust en laat het alle haat over zich heen komen zonder ook maar iets te doen om dit te bestrijden.

Het is de verantwoordelijkheid van alle Arabische jongens en meisjes, mannen en vrouwen, ongeacht nationaliteit, om de handen ineen te slaan en actief te gaan werken aan een betere representatie van de eigen groep.

Cc-foto: Hamed Saber